كارزان گلی – هه‌ولێر
ئەنجامی هەڵبژاردنی توركیا، سەلاحەدین دەمیرتاشی هێنایە ئەو بڕوایەی كە چیتر چالاكیی سیاسی نەكات و ئیدی وەكو سیاسییەكی چالاك بەردەوام نابێت. بنكەی جەماوەریی هەدەپە، بە نیگەرانییەوە لەو بەرپەرچدانەوەی دەمیرتاش دەڕوانن و ترس هەیە، بەهۆی ئەو نیگەرانییەی دەمیرتاش لە هەدەپە، بنكەی جەماوەری هەدەپە لاواز ببێت.
هەموو لایەك لە توركیا، بە پەكەكەشەوە، دەبێت قبوڵی رۆڵی و پێگە و فكری دەمیرتاش بكەن، ئەو توانیویەتی لەڕووی سیاسییەوە خۆی بەرەوپێشەوە ببات و خاوەن جەماوەرێكی تایبەت بەخۆیەتی. دەمیرتاش و رەجەب تەییب ئەردۆغان، لە یەك خاڵدا لێكچوونیان هەیە، ئەویش بەردەوام وەكو كەسایەتییەكی سیاسی، دەنگیان لە دەنگی پارتەكەیان زیاترە، ئەردۆغان، توانیی 52%ی دەنگەكان بهێنێت، بەڵام پارتەكەی 35%ی دەنگەكانی هێنا، بۆیە ناكرێت هەدەپە وەكو پارتێكی سیاسی بەهێز سەیر بكرێت، بەبێ دەمیرتاش.
دەمیرتاش، لە تازەترین دیمانەیدا، دەڵێت ”ئیدی لەم كاتەدا سیاسەتی چالاك ناكەم و وازی لێ دێنم“
هەر لەو دیمانەیەدا، دەمیرتاش، رەخنەی جیدی لە هەدەپە دەگرێت، بەوەی لە هەڵبژاردنی گەڕی یەكەمی سەرۆكایەتیدا، پێیانی گوتووە، پێویستە
بێت، چونكە ئەگەر خۆی ببێتە بەربژێر دەنگی هەدەپە زیاد دەكات، بەڵام گوێیان پێی نەداوە و جیا لەوەش، گلەیی ئەوە دەكات، شەش ساڵە لە زیندانەوە پەیامسی سیاسی بۆ هەدەپە دەنێرێت و بەهەندی وەرناگرن.
هەدەپە، دەیەوێت دەمیرتاش لەناو كایەی سیاسی لاواز بكات، بەڵام ئەوەی بیر چووە، كە بە لاوازبوونی دەمیرتاش، هەدەپەش لاواز دەبێت، بەتایبەت ئەو نەوەیەی لە دوای 2000ەوە لە دایك بوون، قبوڵی دەمیرتاشیانە و وەكوو سەرۆك سەیری دەكەن، دیارە ئەمە پەكەكەی توڕە كردووە، بۆیە دەیانەوێت لاوازی بكەن.
بەڵام بەگوێرەی بۆچوونی چاودێریانی سیاسی، دەمیرتاش، لە سیاسەت دوور ناكەوێتەوە، بەڵكوو دەزانێت لەم كاتەدا هیچ شتێك ناگۆڕێت و ئیدی ئاكەپە و ئەردۆغان، براوەی هەڵبژاردن بوون، بۆیە بوونی خۆی لەناو سیاسەت لە ئێستادا بەبێمانا دەزانێت.
وەهای جوشكوون، مامۆستای زانكۆ لە زانكۆی دیجلە، لە هەمان چاودێرێكی سیاسی باكووری كوردستانە، پێیوایە دوای ئەوەی هەدەپە لە هەڵبژاردندا دووچاری ئەو شكستە بوو، شتێكی سوپڕایز نییە دەمیرتاش ئەو هەڵوێستەی هەبێت.
جۆشكوون، قسەی بۆ ئاژانسی (DW)ی توركی كردووە ”ئەو بەتەواوی واز لە سیایەت ناهێنێت، بەڵم رەنگە ئەوە بزانێت كە سەركەوتنی ئەردۆغان و ئاكەپە، كەشێكی لە توركیا كردووە، گۆڕانكاری گەورە روو نادات، بۆیە ئەویش لە ئێستادا سیاسەت ناكات. رەنگە دەمیرتاش، خۆی بۆ قۆناغێكی تر ئامادە بكات و بۆ ئەوەشیان پێویستی بە كات و كشانەوەی كاتییە و لە كاتی خۆیدا بە رۆڵێكی گەورەوە دێتەوە ناو سیاسەت“
نابێت باس لەوە نەكەین، كە پەكەكە بەهەموو شێوەیەك دژایەتی دەمیرتاش دەكات، ئاخر چەند مانگێك بەر لە هەڵبژاردنی پەرلەمانی و سەرۆكایەتیی لە توركیا، كاتێك دەمیرتاش لە دیمانەیەكدا گوتی ”پەشیمانم لەوەی گوتبووم، پەیكەرێك بۆ عەبدوڵا ئۆجەلان دروست دەكەم“، ئیدی لەسەر ئەو گوتەیە، میدیای پەكەكە هێرشی توندیان كردە سەری و بە خاین و پیاوی دەوڵەتی توركیا تۆمەتباریان كرد.
جیا لەوەش، ئەردۆغان و چەند سیاسییەكی تر پێشتر گوتوبویان، نێوانی دەمیرتاش و ئۆجەلان زۆر ناخۆشە و ئەردۆغان لە میتینگێكدا گوتی ”دەمیرتاش باجی ئۆجەلان دەدات، لە زینداندا“
بۆیە دەكرێت ئەو پرسیارەش بكرێت، ئایە پەكەكە رۆڵی هەیە لە بێدەنگكردنی دەمیرتاش؟ یان پەكەكە فشاری خستەوەتە سەر دەمیرتاش تا لە سیاسەت دوور بكەوێتەوە؟
شەقامی باكووری كوردستان، دەمیرتاش بە راست دەزانن، پێیانوایە ئەو رەخنانەی ئەو لە هەدەپەی دەگرێت، رەخنەیەكی جیدی و دروستە، بەڵام هەدەپە بە هەندی وەرناگرێت، بۆیە دووچاری ئەو شكستە بووەتەوە.
هەروەها شەقامی باكوور، بەتایبەت لە ئامەد، زۆر نیگەرانن كاتێك هەدەپە هاوپەیمانیی لەگەڵ پارتی كاردا ئەنجامدا، كە بەو هۆیەوە 15 كورسی پەرلەمانی لەدەستدا. دەكرێت بڵێین، شەقامی باكوور، لە نێوان هەدەپە و دەمیرتاش، دەمیرتاش هەڵدەبژێرن، ئەوەیشی بووەتە مایەی نیگەرانیی، ترس هەیە، دەمیرتاش ماوەیەكی تر، واتە دوای ئەوە لە زیندان ئازاد كرا، لەژێر ناوی پارتێكی تردا بێتەوە ناو كایەی سیاسەت، ئەمەش دەنگی باكوور پەرش و بڵاو دەكات، چونكە وەكوو ئەوەی، هودا كایە، پەرلەمانتاری پێشووی هەدەپە باسی دەكات، دەمیرتاش ناتوانێت واز لە سیاسەت بهێنێت، بۆیە كە نەتوانێت واز لە سیاسەت بهێنێت و هەدەپەش بەو شێوەیە فەرامۆشی بكات و گوتە و پێشنیارەكانی بەهەند وەرنەگرێت، تاكە رێگە لەبەردەمی وازهێنانیەتی لە هەدەپە و دروستكردنی پارتێكی تازەیە.
مەسعوود عەزیئۆغڵو، لە نزیكەوە چاودێری سیاسەتی كورد دەكات لە توركیا، پێیوایە، لە هەڵبژاردنی 2015، كورد توانی 13%ی دەنگەكان بەدەستبهێنێت، ئەوكات كورد رۆڵێكی گەورەی لە سیاسەتی توركیادا هەبوو و بەلای كێدا بچوبایە، ئەو لایەنە دەبووە زۆرینە، بەڵام ئەمڕۆ كورد ئەو رۆڵەی لەدەستدا و ئیدی دووركەوتەوە لەوەی رۆڵی گەورەی لە توركیا هەبێت، ئەمەش وای كردووە كە سیاسەتی كورد لە توركیا، پەیوەندی لەگەڵ كۆمەڵگەی توركیا بپچڕێت. ئەوەی دەمیرتاش دەیەوێت باسی بكات هەر ئەوەیە، بۆیە دەیەوێت رێگەیەكی تر بدۆزێتەوە بۆ ئەوەی رۆڵی كورد بگێڕێتەوە بۆ پێشووتر، رەخنەكەشی هەر لەوڕووەوەیە، بۆ ئەوەی بتوانێت گۆڕانكاریش بكات، سەرزەنشتی هەدەپەی كردووە“
كشانەوەی دەمیرتاش، لە كایەی سیاسیدا، بابەتێك نییە بە ئاسانی تێپەر بێت، ئەو حەوت ساڵە لە زیندانە، كەچی تەنیا لە رێگەی پێگەیەكی بچووكی خۆیەوە لە تویتەر، توانیویەتی سیاسەت بكات و رۆڵێكی گەورەشی هەبێت، تەنانەت بڵاوكردنەوەی هەر پەیامێكی لە تویتەر، باسی و خواسی میدیاكانی توركیا و جیهانە، بۆیە دوو ئەگەر هەیە، لەبارەی كشانەوەی دەمیرتاش لە سیاسەت:
یەكەم: پەكەكە فشاری خستبێتە سەر و داوای لێكردبێت واز لە سیاسەت بهێنێت.
دووەم: بە پلانێكی تر و بە بەرنامەیەكی تر بگەڕێتەوە ناو كایەی سیاسەت، كە بتوانێت گۆڕانكاری گەورە ئەنجام بدات و پێگەی كورد لەناو سیاسەتی توركیا بهێنێتەوە ئاستی ساڵی 2015، چونكە لە ئێستادا هەدەپە، هەموو كارتەكانی سووتاوە، بەڵام نەبووەتە خۆڵە مێش و دەكرێت سەرلە نوێ ببێتەوە بەو هەدەپەیەی كلیلی سیاسەتی توركیا بێت.