لە کۆلێژی یاسا و ڕامیاری زانکۆی سەڵاحەدین، سیمپوزیومێک لەبارەی ڕۆڵی ڕێکخراوە بیانی و نێوخۆییەکان لە بەرپاکردنی ئاشتی و پێکە وه ژیانی نێوخۆیی و نێودەوڵەتی، لەلایەن ڕیکخراوی ستێپ بۆ دیموکراسی و هەڵبژاردنەکان بەڕێوەچوو.
بابەتەکانی ئەو سیمپوزیومە خۆی دەبینیەوە لە چەند تەوەرێکی سەرەکی دەربارەی چەمکی ئاشتی و ڕۆڵی ڕێکخراوەیی لە دروستبوونی ئاشتی و پێکەوەژیان لە هەرێمی کوردستان و ناوچەکە و جیهان بە گشتی.
پاش بە خێرهاتنی میوانان لە لایەن د. حسین فیض الله ڕاگری کۆلیژی یاسا بە وه کالەت، بەڕیز سربست سەرۆکی ڕیکخراوی ستیپ لە چوارچیوه ووتاری بەخیرهاتنی میوانان ئاماژه ی بەوه دا کە پێویستە کار لە سەر ئەوە بکرێت ئاشتی وئاشتەوایی کومەلایەتی لە ناو هەموو تاکی کومەلگە بڵاو بکرێتەوه، و هەموویان هەست بە بەرپرسایەتی خۆیان بکەن.
وه دەبێ هەموو دامەزراوەی کومەلگەی مەدەنی پێکەوە هەماهەنگ بن بۆ کارکردن، و لەیەک بەرە وئاراستە دا بن، نەک هەر یەکە لە بوارەک دا بێت وئاگای لە وی تر نە بێت.
پانێلی یەکەم بە بابەتێکی تێر و تەسەلی د. ئەمیره عەلی ده ستیپێکرد کە خۆی دەبینیەوە لە چەندین تەوەری پەیوەست بە ئاشتی لەسەر ئاستی هەرێم و عێراق و ناوچەکە بە گشتی. ناونیشانی بابەتەکەی لەژێر ناوی “ئاشتی دوێنێ و ئەمڕۆ و بەرەو کوێ” سەبارەت بە باسکردنی ئاشتی لە دوێنێدا، تیشک خرایە سەر قۆناغی دوای ڕاپەڕین لە هەرێمی کوردستان و هەڵگیرسانی شەڕی ناوخۆ و ڕۆڵی پەرلەمان و چالاکوانان بۆ داواکردنی ئاشتی و، باس لەوە کرا لە هەناوی شەڕی براکوژی، چەندەها کەسایەتی سەربەخۆی ئەو کاتی شاری سلێمانی و نوێنەری زۆرینەی حیزبەکانی ئەوکات لە کوردستان، لیژنەی ئاشتی و برایەتیان دروست کرد لە پێناو دروستبوونی ئاشتی کە د. ئەمیره خۆی ئەندامێکی ئەو لیژنە یە بوه وه ك کەسایەتیەکی سەربەخۆ. پاش پرسیارکردن لێی لە لایەن رۆژنامەی هەولێره وه تیشکی خستە سەر، کۆتایهاتنی شەری براکوژی بە پێی ڕیکەوتنامەی واشتنتون لە ١٩٩٨ بە سەرپەرشتی وەزیری دەرەوەی ئەو کاتی ئەمریکا مادلین اولبرایت و یەکخستنەوەی پەرلەمانی کوردستان لە ساڵی ٢٠٠٢..
وە دواتر باسی لە چەند خاڵێک کرد وەک ڕێگا چارە، بۆ ڕێگا گرتن لە دروستبوونەوەی پشێوی سیاسی و شەڕی کارەساتباری ناوخۆیی، لەو ڕێگاچارانەش، ئیمزا کردنی ڕێکەوتننامە لە لایەن هەموو لایەنە سیاسیەکان کە بە هیچ شیوه یەك هێزی چەکداری کوردستان (پێشمەرگە و پۆلیس و ئاسایش) بۆ مەرام و ململانێی سیاسی بەکار نەیەنرێن و دامەزراندنی ده ستەیەکی سەربەخۆی ناوبژیوان لە کەسایەتی کورد کە دەسەڵاتی نێوبژیوانیان پێ بدرێت، هەروەها چاکسازی زیاتر لە لایەن حکوومەتی هەریمەوه و دابینکردنی یەکسانی و دادپەروەری وبەهێزکردنی کۆمەڵی مەدەنی.
تەوەرێکی دیکە کە باسی لێوە کرد، ئاشتی نێوان کوردستان و حکوومەتی فیدڕاڵی بوو، تیایدا باس لەوە کرا، بۆئەوەی بەکارهێنانی هێز لەلایەن حکوومەتی فیدڕاڵیەوە دژی هەرێمی کوردستان دووبارە نەبێتەوە، گرنگترین هەنگاو گۆڕینی پێکهاتەی دادگای فیدڕاڵی و دەرکردنی یاسای نەوت و گازە و سوود وه رگرتنی زیاتر لە ریکخراوه نیو ده و ڵتیەکان کە کار لە سەر چەسپاندنی ئاشتی ده کەن..
دواتریش باس لە ئاشتی لەسەر ئاستی ناوچەکە کرا و بۆئەوەش چەندین لێکدانەوە و ڕێگاچارە هاتە بەر باس گرنگترینیان پاراستنی ژینگە وه ك بەشیك لە پاراستینی ئاشتی چونکە گۆڕانی کەش و هەوا بە هۆی پیسبوونی ژینگەوه ئەبیتە هۆی کاره سات و نەها مەتی زیاتر لەوانە ناکۆکیەکان لە سەر سەرچاوه ی ئا وو خۆراک و ژینگەی خاوین زیاد ده کات. .
د. ئەمیره عەلی، ده رچووی کۆلێژی یاسا یە لە ساڵی ١٩٩٠ لە زانکۆی سەلاحەدینە و هەڵگری بروانامەی ماستەرە لە بەڕێوه بردنی کاروباری نێودەوڵەتی لە زانکۆی ڕۆستۆك لە ئەڵمانیا و هەڵگری بڕوانامەی ماستەرە لە یاسای نێودەوڵەتی لە زانکۆی پۆتسدام لە ئەڵمانیا و هەڵگری بڕوانامەی دکتۆرایە لە زانکۆی پۆتسدام لە ئەلمانیا و ئێستا مامۆستای زانکۆی سەڵاحەدینە لە کۆلێژی یاسا و ئەندامی چەندین ڕێکخراوی جیهانی و نێوخۆییە.
پانێلیستی دووه م کە بەڕیز خێری بوزانی بوو باسی لە کاریگەری ناجێگیری بارودۆخ لە سەر کەمینەکان لە کوردستان و بوو و ڕۆڵی ڕاگەیاندنی بەرز نرخاند لە ناساندنی کەمینەکان و مافەکانیان و پاراستنی کەمینەکان لە هەرێمی کوردستان وه ك پرسێکی هەره گرنگی حکومەتی هەرێم. خێری بوزانی ڕاویژکاره بۆ کاروباری ئێزیدیەکان لە وه زاره تی ئەوقاف و کاروباری ئایینی.
پاشان پ. د. سەرهەنگ کە مامۆستای یاسای ده ستوریە و چالاکوانی کۆمەڵەی مەده نیە، بابەتێکی لە ژێر ناونیشانی ده ستور و ئاشتەوای کە تیایدا باسی لە ده ستوری عیراق و ئەو ماددانەی کە پەیوه ندییان بە ئاشتەواییە وه هەیه پێشکەش کرد.
پاش گفتو گۆیەکی تێر و تەسەل لە لایەن ئاماده بوان پانێلی دووه م بە باتێکی خاتوو سهام جبلی مامەند بە ناونیشانی ڕۆڵی ڕیکخراوه نیو ده وڵە تیەکان و کۆمەڵگەی نیو ده وڵەتی لە چەسپاندنی ئاشتی لە کوردستان دا کرد. خاتوو سهام ڕاویژکاره لە فەرمانگەی پەیوه ندییەکانی ده ره وه. پاشان خاتوو هاژه سلێمان سەرۆکی ڕیکخراوی هاوپەیمانانی ژنان بۆ عیراقیکی دیموکراسی بابەتی ڕێکەوتننامە نێو ده وڵتەیکانی تایبەت بە ژنان لە سەر ئاشتەوای کرد و و پاش گفتگۆ لە سەر پانێلی دووه م سیمپۆزیومەکە بە پیدانی سوپاسنامە کۆتای هات.