تا ئێستا دابینکردنی نیوەی پێداویستی ناوخۆیی 150 بەرهەم لە هەرێمی کوردستان پڕکراوەتەوە، هاوکات هەر ئەمساڵ بەبڕی 16 ملیار دۆلار کاڵا هاوردەی هەرێمی کوردستان کراوە.
مستەفا شێخ عەبدولڕەحمان، سەرۆکی یەکێتی هاوردە و ناردنکارانی هەرێمی کوردستان، ئەمڕۆ (پێنجشەممە 29ـی کانوونی یەکەم) لە کۆنفڕانسێکی رۆژنامەوانیدا ئاماژەی بە ژمارەی کارگە و کۆمپانیاکانی کوردستان کرد.
ئەو ئاشکرایکرد، “تا ئێستا 150 بەرهەم گەیشتووەتە ئەو ئاستەی 50%ـی پێداویستی ناوخۆی پڕبکاتەوە”.
بەشێک لەو ژمارە و ئامارانەی سەرۆکی یەکێتی هاوردە و ناردنکارانی هەرێمی کوردستان خستییەڕوو:
ژمارە و چالاکیی کارگەکان
– چوار هەزار و 291 کارگە مۆڵەتی دامەزراندنی پێدراوە، سێ هەزار و 805 لە هەولێر، سلێمانی هەزار و 70، دهۆک 416 کارگە.
– 582 مۆڵەتی سەرەتایی بۆ دامەزراندنی کارگە دراوە (هەولێر 385 مۆڵەت، سلێمانی 293 و دهۆک 24 مۆڵەت).
– هەزار و 305 کارگە لە ژێر دامەزراندندان (هەزار و 80 کارگە لە هەولێر، 263 لە سلێمانی، 62 لە دهۆک)
– سێ هەزار و 404 کارگە دامەزراون (هەزار 340 لە هەولێر، سلێمانی 744 و دهۆک 220)
– ئێستا دوو هەزار و 197 لە هەرێمی کوردستان کار دەکەن (هەزار و 346 کارگە لە هەولێر، لە سلێمانی 552 و لە دهۆک 298)
– دوو هەزار و 94 کارگە ئێستا کارەکانیان راگرتووە، (هەزار و 459 کارگە لە هەولێر، لە سلێمانی 572 و لە دهۆک 218)
– بە کۆی گشتی کارگەکان سێ هەزار و 195 هەلی کاریان رەخساندووە، (هەزار و 588 هەلی کار لە هەولێر، هەزار و 286 هەلی کار، لە دهۆک 721 هەلی کار)
– جۆری کارگە و ژمارەی کارگە (کارگەی بچووک سێ هەزار و 282، مامناوەند 648 کارگە و گەورە 260 کارگە)
دابینکردنی پێداویستی ناوخۆیی
– هەر بەرهەمێک 25%ـی پێداویستی ناوخۆیی دابینبکات، بەرهەمەکانی پارێزراو دەبێت و هاوردەکردنی هاوشێوەی ئەو بەرهەمە، بەهای گومرگی و باجی زیاتری دەخرێتەسەر، بۆ ئەوەی بەرهەمە ناوخۆییەکە بەردەوام بێت.
– تا ئێستا 150 بەرهەم گەیشتووەتە ئەو ئاستەی 50%ـی پێداویستی ناوخۆی پڕبکاتەوە، نموونە شیرەمەنی، بەروبوومی کشتوکاڵی (بەپێی وەرزەکان)، جوجکی یەکڕۆژە و مریشک و پەلەوەر، پاککەرەوە، کەرەستەی بیناسازی وەک شیش و چیمەنتۆ و خشت.
– لە 65% بۆ 70%ـی بەرهەمی کارگەکان بۆ شارەکانی ناوەڕاست و خوارووی عێراق دەنێردرێن
– بەرهەمی کارگەکان لەو بوارانەدان: شیش و چیمەنتۆ، کانزا، لە بواری پلاستیک کارگە هەیە کە 260 جۆر پلاستیک بەرهەم دەهێنێت، خۆراک، رستن و چنین، کیمیایی، سلیلۆس، ئامێر، مۆبیلیات، خزمەتگوزاری، پاککەرەوە، دەرمان، زەیتی زەیتون، رۆنی ئۆتۆمبیل.
تۆماری کۆمپانیاکان
– لە ماوەی ساڵانی رابردوو بەهۆی ئەو زەمینەی رەخساوە بۆ پەرەپێدانی بواری ئابووری و بازرگانی 31 هەزار و 27 کۆمپانیای خۆماڵی و بیانی لە هەرێمی کوردستان تۆمارکراون، 27 هەزار و 713 کۆمپانیا خۆماڵییە و سێ هەزار و 314 کۆمپانیا بیانییە.
– رێژەی کۆمپانیا بیانییەکان لە هەرێمی کوردستان
تورکیا 44%، ئێران 10%، ئەمەریکا 6%، بەریتانیا 5%، ئوردن 4%، وڵاتانی ئەوروپی و عەرەبی و چینی و رووسی و وڵاتانی دیکە 31%
ئاماری هاوردە بۆ ساڵی 2022
– گومرگەکان و مۆڵەت و بڕی بە دۆلار
کۆی گشتی پێنج هەزار و 204 مۆڵەت بە بڕی 15 ملیار و 403 ملیۆن و 480 هەزار دۆلار، دراوە. زۆرترین مۆڵەت بۆ هاوردەکردن لە مانگی کانوونی یەکەم بووە، لەو مانگەدا 342 مۆڵەت دراوە، کەمترین مۆڵەت لە مانگی ئەیلول بووە.
– جۆر و ریزبەندیی کاڵای هاوردە بۆ ساڵی 2022
خۆراک بە پلەی یەکەم، بەروبوومی کشتوکاڵی بە پلەی دووەم، ڤێتەرنەری بە پلەی سێیەم، ئاژەڵی زیندوو بە پلەی چوارەم، پزیشکی بە پلەی پێنجەم.
ئاماری هەناردە بۆ ساڵی 2022
– لە ئیبراهیم خەلیل 120 مۆڵەت، حاجی ئۆمەران 18 مۆڵەت، باشماخ 22 و فرۆکەخانەی هەولێر پێنج مۆڵەتی هەناردە دراوە، بەکۆی گشتی 298 مۆڵەت دراوە.
– کاڵا هەناردەکراوەکان لە بواری کشتوکاڵ، هەنار، روبی هەنار، هەرمێ، هەنجیر، ترێ و هەنگوین بۆ وڵاتانی فەڕەنسا، ئیتالیا، سوید، بەریتانیا، ئەڵمانیا، کوێت، قەتەر و ئیمارات بووە.
– هەزار و 500 تۆن هەنار، هەناردەی قەتەر، ئیمارات، بەریتانیا و کوێت کراوە.
– نانی تیری هەناردەی بازاڕەکانی بەریتانیا کراوە.
– لە بواری پزیشکی، کارگەی ئاوا میدیکا، 13جۆر دەرمان هەناردەی دەرەوەی وڵات کردووە،
– لە بواری پیشەسازی 16 کارگەی رۆنی ئۆتۆمبێل لە کوردستان هەیە کە هەندێکیان بەرهەمەکانیان بۆ شارەکانی ناوەڕاست و باشووری عێراق و وڵاتانی سووریا، لوبنان، فەلەستین و وڵاتانی ئەفریقایی هەناردە کردووە.
– ئاوی کانزایی هەناردەی دوبەی، بەریتانیا، سوید و وڵاتانی دیکەش کراوە.
– لەبواری بیناسازی چەندین کارگەی چیمەنتۆ هەیە کە بە هەموویان 15 ملیۆن تۆن بەرهەمیان هەیە، 10 ملیۆن تۆنی بۆ شارەکانی ناوەڕاست و باشووری عێراق دەنێردرێت