پێویستە ئەمریکا سیاسەتی لە عێراق دابڕێژێت و کورد و سوننە رۆڵی سەرەکی تێدا بگێڕن

و: دلۆڤان ڕەحیم – ههولێر

هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق هەندێک شۆکی تێدا بوو، بەڵام هەڵبژاردنەکە کە مانگی رابردوو کرا لە نێو کۆمەڵێک کێشە و قەیراندا سەرەتای قۆناغێکی نوێیە لە عێراق، لەوانە نا سەقامگیری کۆمەڵایەتی، توندوتیژی دژی خەڵك، قەیرانی ئابووری، موقتەدا سەدر سەرکەوتنی لە هەڵبژاردندا بووە سەرەتای گۆڕانکاری لە یاخیبوونەوە بۆ پێکهێنانی حکومەت، ئەو خاوەنی جەماوەرە لە نێو شارەکانی عێراقدا لەکاتێکدا خەڵك لە خراپترین دۆخدان، هەژاری لە عێراق دەگاتە %32، هەر ئەو دۆخەش بوو وای کرد دوو ساڵ لەمەوبەر خۆپێشاندانی گەورە و فراوان بکرێت، کە ئەوکات هەندێک گرووپی چەکدار بە شێوەیەکی سیستەماتیک سەدان خۆپێشاندەریان کوشت، ئێستا ئەو لایەنانەی نوێنەرایەتی خۆپێشاندان دەکەن تەنیا ١٠ کورسیان هەیە لە ٣٢٩ دا، بەڵام ئەوەش بۆ ئەوان باشە لە نێو ئەو سیستەمە سیاسییەی عێراقدا هەیە.

ئێستا رێڕەو و سەختی زۆر هەیە بۆ ئیدارەی ئەمریکا بۆ مامەڵەکردن لەگەڵ ئەو دۆخەی عێراق، ئێستا کاتیی ئەوەیە بایدن هەوڵە دیپلۆماسییەکانی دوو هێندە لێ بکات و کار لەسەر ستراتیجیەت و راهێنانی نوێ بکات لە عێراق، سیاسەتی خۆی بگۆڕێت، یەکێک لەو پێویستیانە گۆڕینی ئەو واقیعەیە کە چەندین دەیەیە لە عێراق دروست بووە، لەوانەش هەژموون و دەسەڵاتی میلیشیاکان، چەندین ساڵ نەبوونی ماف و دیموکراسی و بەڕێوەبردنی باش .
هەندێك لە چاودێران پێیان وایە ئەو هەڵبژاردنە هەلێکە بۆ رووبەڕووبوونەوەی هەژموونی ئێران، لایەنەکانی نزیکی ئێران لەوانە گرووپەکانی سەر بە حەشدی شەعبی کە خۆیان وەکو هێزی یەکەمی شەڕکەری دژی داعش دەناسێنن کورسییەکانیان بۆ ١٧ کورسی کەمیکرد لە کاتێکدا لە هەڵبژاردنی ٢٠١٨دا ٥٧ کورسی هەبوو، پێچەوانەی ئەوان دژەکانی ئەو گرووپانە سەرکەوتن، سەدرییەکان ٧٤ کورسیان بەدەستهێنا،٢٠ کورسی زیاتر لەوەی ساڵی ٢٠١٨دا ،بەڵام سەدر نابێت بەوە رازی بێت، پێویستە ئەوئاستەنگانەی لەلایەن گرووپەکانەوە دێنەپێشی لابدرێن .
هەروەها دەوڵەتی یاسا بە سەرۆکایەتی نووری مالیکی سەرۆکوەزیرانی پێشووتر و سەرۆکی حیزبی دەعوە ئێستا ٣٤ کورسی هەیە، سەرەڕای سەرکەوتنی سەدر، بەڵام دۆخی وڵاتەکە بە بێ بوونی رێککەوتنێک لە نێوان لایەنەکانی شیعە ئارام نابێتەوە، بەڵام دەبێت رێگەیەکیش بۆ کۆنتڕۆڵکردنی گرووپە چەکدارەکان دابنرێ.
ئێستا عێراق پێ دەنێتە قۆناغێکی نوێ، حەشدی شەعبی و هەندێک لایەنی دیکە نەخۆشن، بەڵام چەکیشیان هەیە، حەشدی شەعبی لەوە تێدەگات دەسەڵات لە رێگەی بەرمیلە بارووت سەرکەوتوو نابێت، خۆشی بە هێزی سەرەکی لە عێراق لە شەڕی دژی داعش دادەنێت .
لەکاتێکدا سەدرییەکان کە لە رابردوودا بە پێشێلکاری مافی مرۆڤ تۆمەتبارن، ئێستا دوای چەندین ساڵ چەک هەڵگرتن هەنگاوی دیکە هەڵدەگرێت
ئێستا عێراق لە قۆناغێکدایە کە ئەمریکا و هاوپەیمانە ئەوروپییەکانی پێویستە رەچاوی دانانی ستراتیجیەتێک بۆ پەرەپێدانی پەیوەندییەکان لەگەڵ عێراق بکەن، لە پشت حەشدی شەعبییەوە، بەڵام مەترسی ناکۆکی و کێشەی تائیفیش پەرە دەستێنێت ،ئەمریکا لێرەدا پێویستە لە چەند بەشێکی عێراق ستراتیجیەتێک دابڕێژێت، جەختی لەسەر پێوانەی هاوتا بێت لەوانە خۆپێشاندەران و لایەنەکانی نزیکیان، کەسانی میانڕەو و هەڵوێستی باش بەرامبەر رۆژئاوا، ئەمریکا دەبێت سیاسەتی لەسەر بنەمایەک دابڕێژێت کە هاوپەیمانەکانی ئێستا رۆڵێكی گرنگ لە سیاسەتی عێراقدا دەگێڕن، پارتی ٣٣ کورسی و یەکێتی ١٦ کورسی هەیە، هەردووکیان ٤٩ کورسیان هەیە لە پەرلەمان، تەقەدووم بە سەرۆکایەتی حەلبووسی ٣٧ کورسی هەیە، حەکیمیش کە لە کۆتاییدا وا لێک دەدرێتەوە بەرژەوەندییەکانی لەگەڵ رۆژئاوا بێت، بەو هیوایەیە ناڕەزایەتییەکانی حەشد بۆ خۆی بکاتە هەلێک .
سەرچاوە: پەیمانگەی برووکینگ