نورەدین جاف
فرەچەشنی قوتابخانە هونەرییەکان ڕەنگدانەوەی دەوڵەمەندی ئەزموونی مرۆڤ و داهێنانەکانی هونەرمەندان بە درێژایی سەردەمەکانە. لێرەدا چەند هۆکارێک دەخەمەرووکە ئەم فرەچەشنییە بوونی هەیە:
دەربڕینی تاک هەموو هونەرمەندێک دیدگای تایبەتی خۆی هەیە بۆ جیهان، ئەمەش دەبێتە هۆی ستایل و فۆڕمی جیاوازی دەربڕین.
مێژوو و ڕۆشنبیری
هەر قوتابخانەیەکی هونەری لە ژێر کاریگەری ئەو زەمینە مێژوویی و کولتوورییەدایە کە تێیدا سەریهەڵداوە، ئەمەش ڕەنگدانەوەی پرسە کۆمەڵایەتی و سیاسی و جوانکارییەکانی ئەو قۆناغەیە.
تاقیکردنەوە و داهێنان
هونەرمەندان هەمیشە لە هەوڵدان بۆ تاقیکردنەوەی تەکنیکی نوێ و کەرەستەی ناتەقلیدی، ئەمەش دەبێتە هۆی سەرهەڵدانی قوتابخانەی نوێ.
کارلێککردن لەگەڵ هونەرەکانی تر
هونەرە جوانەکان، ئەدەب، مۆسیقا، و سینەما کارلێک دەکەن و کاریگەرییان لەسەر یەکتر هەیە، ستایلەکان دروست دەکەن.
وەڵامدانەوەی گۆڕانکارییە کۆمەڵایەتییەکان زۆرێک لە قوتابخانە هونەرییەکان لە وەڵامی گۆڕانکارییەکانی کۆمەڵگە سەریان هەڵدا، وەک شەڕ و شۆڕش و بزووتنەوە کۆمەڵایەتییەکان.
ئەم فرەچەشنییە ڕەنگدانەوەی قووڵایی و ئاڵۆزی ئەزموونی مرۆڤە، هونەر دەکاتە بوارێکی دەوڵەمەند و هەمیشە لە گۆڕان.
بە سرووشتی خۆی! لێرەدا چەند قوتابخانەیەکی هونەری دەخەمە روو کە لە ژێر کاریگەری شەڕەکاندا بوون:
سوریالیزم
لە قۆناغی دوای جەنگی جیهانی یەکەمدا سەریهەڵدا، بەو پێیەی هونەرمەندان لە ڕێگەی بەرهەمە سەیر و خەیاڵییەکانیانەوە ئەزموونەکانیان لەگەڵ شەڕ و وێرانکاریدا ڕەنگدانەوەی هەبوو.
دەربڕینگەرایی
هونەرمەندان لە ژێر کاریگەری جەنگی جیهانی یەکەمدا ڕەنگی قەڵەم و شێوەی شێواویان بەکارهێناوە بۆ دەربڕینی هەستەکانی ئازار و دڵەڕاوکێ و ترس کە لە ئەنجامی شەڕەوە دروست دەبێت.
ڕیالیزمی کۆمەڵایەتی
وەک کاردانەوەیەک بەرامبەر بە خەمۆکی گەورە و شەڕەکان سەریهەڵدا، چوونکە سەرنجیان لەسەر وێناکردنی ژیانی ڕۆژانەی چینی کرێکار و ئەو ئازارانەی کە لە ئەنجامی ململانێکانەوە هاتبوونە ئاراوە.
مۆدێرنیزم
– جەنگی جیهانی دووەم کاریگەری زۆری لەسەر هونەرمەندان هەبوو، بەو پێیەی هەوڵیان دەدا لە نەریت بشکێن و ئاژاوە و دڵەڕاوکێ لە ڕێگەی فۆرمی نوێ و ئەزموونییەوە دەرببڕن.
پۆپ ئارت
– لە قۆناغی دوای جەنگدا پەرەی سەند، بەو پێیەی هونەرمەندان تووخمەکانی کولتووری باو و میدیایان بەکارهێنا بۆ ڕەنگدانەوەی ئەو گۆڕانکارییە کۆمەڵایەتی و سیاسییانەی شەڕەکان هێنایانە ئاراوە.
ئەم نموونانە ئەوە دەردەخەن کە شەڕەکان چۆن کاریگەرییەکی قووڵیان لەسەر داهێنانی هونەری و ئاراستەکانی هەیە.
! لێرەدا کاری هونەری زیاتری هەمان ئەو قوتابخانانە دەخەینەڕوو کە باسیان لە بابەتی شەڕ کردووە:
دەربڕینگەرایی
– “سەربازەکان” لە نووسینی ئۆسکار کۆکۆشکا: لە ڕێگەی فۆرمی شێواو و ڕەنگی بەهێزەوە هەستی شەڕ و وێرانکاری دەرئەبڕێت.
سوریالیزم
– “شەڕ” لە نووسینی ماکس ئێرنست: بەرهەمێکە کە لە ڕێگەی دیمەنی سەیر و نالۆژیکییەوە گوزارشت لە ئاژاوە و وێرانکارییەکانی دەرئەنجامی شەڕەکان دەکات.
ڕیالیزمی کۆمەڵایەتی
– ژیان لە ژێر بۆردومان لە نووسینی جۆرج بێلۆس: ئازارەکانی خەڵکی مەدەنی لە کاتی شەڕەکاندا بە شێوازێکی واقیعی نیشان دەدات.
مۆدێرنیزم
– “ژن لە شەڕدا” لە نووسینی واسیلی کاندینسکی: بەرهەمێک کە لە ڕێگەی فۆڕمی ئەبستراکت ڕەنگاوڕەنگەوە کاریگەری شەڕ لەسەر ژنان ڕەنگ دەداتەوە.
هونەری چەمکی
– زەوی سووتاو
لە نووسینی دامیان هیرست بەرهەمێکە کە بە شێوەیەکی ڕەخنەگرانە باس لە کاریگەرییەکانی شەڕ دەکات لەسەر ژینگە و کۆمەڵگاکان.
ئەم بەرهەمانە دیدگای جۆراوجۆر سەبارەت بە شەڕ و کاریگەرییەکانی پێشکەش دەکەن، کە ڕەنگدانەوەی جۆراوجۆری شێواز و تەکنیکە هونەریەکانی بەکارهێنراون.