نورەدین جاف
سینەما فۆرمێکی هونەری بینراوە کە فۆتۆگرافی و چیرۆکگێڕان و مۆسیقا تێکەڵ دەکات بۆ ئەوەی ئەزموونێکی ناوازە بۆ بینەر دروست بکات. فیلم میدیایەکی بەهێزە بۆ دەربڕینی بیرۆکە و هەستەکان، ڕەنگدانەوەی کولتوور و کۆمەڵگاکانە لە سەرانسەری تەمەنەکاندا.
تووخمەکانی هونەری سینەمایی:
سیناریو
ئەو دەقە نووسراوەیە کە دیالۆگ و ڕووداوەکان لەخۆدەگرێت.
دەرهێنان
دەرهێنان و ڕێکخستنی کارە هونەریەکان، لەوانەش هەڵبژاردنی گۆشە و ڕووناکی.
فۆتۆگرافی
بەکارهێنانی کامێرا بۆ گرتنی وێنەی جووڵاو.
مۆنتاژ
پرۆسەی کۆکردنەوەی دیمەنەکان و ڕێکخستنی بە شێوەیەکی لۆژیکی.
دەنگ
کاریگەری دەنگی و تراکی دەنگی لەخۆدەگرێت.
جۆرەکانی سینەما:
دراما
تیشک دەخاتە سەر چیرۆک و هەست و سۆزی مرۆڤ.
کۆمیدی ئامانجی ئەوەیە بینەر پێبکەنێت.
زانستی خەیاڵی
بەدواداچوون بۆ بیرۆکەی داهێنەرانە دەکات سەبارەت بە داهاتوو و تەکنەلۆژیا.
ترسناک
ئامانجی ورووژاندنی ترس و گرژییە.
کاریگەری سینەما:
سینەما کاریگەرییەکی قوەوڵی لەسەر کولتوور و کۆمەڵگا هەیە، بەو پێیەی دەتوانێت ڕەنگدانەوەی پرسە کۆمەڵایەتی و مرۆییەکان بێت و یارمەتیدەر بێت لە بەرزکردنەوەی ئاستی هۆشیاری سەبارەت بە بابەتگەلی گرنگ. هەروەها ڕۆڵی هەیە لە داڕشتنی ڕای گشتی و بنیاتنانی ناسنامەی کولتووری.
سینەما میدیایەکی ئاڵۆز و سەرنجڕاکێشە بۆ دەربڕینی هونەری، کۆمەڵێک تووخمە داهێنەرانە تێکەڵ دەکات بۆ بەرزکردنەوەی ئەزموونی مرۆڤ.ە
سینەمای کوردی
سینەمای کوردی ڕەنگدانەوەی کولتوور و شووناس گەلی کوردە و لە ماوەی دەیان ساڵی ڕابردوودا گەشەیەکی بەرچاوی بەخۆیەوە بینیوە. لێرەدا چەند خاڵێک سەبارەت بە سینەمای کوردی و پەیوەندییەکەی لەگەڵ گەلانی دیکە دەخەینەڕوو:
سەرەتا و مێژوو
سینەمای کوردی لە سەرەتای سەدەی بیستەمەوە دەستی پێکرد، بەڵام بەهۆی بارودۆخی سیاسی و کۆمەڵایەتی زۆر سنووردار بوو.
فیلمی کوردی
زۆرێک لە فیلمە کوردیەکان تیشک دەخەنە سەر پرسەکانی شووناس و خەبات و واقیعی کۆمەڵایەتی و ڕەنگدانەوەی مێژوو و ئازارەکانی گەلی کوردە.
هاوکاری لەگەڵ سینەمای نێودەوڵەتی
هاوکاری لە نێوان سینەماکارانی کورد و دەرهێنەرانی وڵاتانی دیکەدا هەیە، کە یارمەتیدەرە بۆ فراوانکردنی بازنەی سینەمای کوردی و گەیاندنی بە بینەرێکی فراوانتر.
بەشێک لە فیلمە کوردییەکان بەشدارییان لە فێستیڤاڵە نێودەوڵەتییەکان کردووە و خەڵاتیان بەدەستهێناوە.
ئالنگەرییەکان
سینەمای کوردی ڕووبەڕووی چەندین ئالنگەری دەبێتەوە، لەوانە کەمی بووجە، سنووردارکردنی سیاسی و سەختی دەستڕاگەیشتن بە بازاڕە جیهانییەکان.
ناسنامەی کولتووری
سینەما ئامرازێکی گرنگە بۆ پاراستنی کولتوری کوردی و بەهێزکردنی شووناس لە نێو نەوە گەنجەکان و دەیکاتە بەشێک لە خەباتی فەرهەنگی و سیاسی.
سینەمای کوردی نوێنەرایەتی دەنگێکی ناوازە دەکات لە دیمەنی سینەمایی جیهانیدا، بەشدارە لە بەرزکردنەوەی لێکتێگەیشتن و پەیوەندی نێوان کولتوورە جیاوازەکان.
مێژووی سینەمای کوردی
و1. سەرەتاکان (1910-1940)
سینەمای کوردی لە سەرەتای سەدەی بیستەمەوە دەستی پێکرد، یەکەم هەوڵی وێنەگرتنی فیلم لە ناوچە کوردنشینەکاندا. بەڵام ئەم فیلمانە سادە بوون و زۆرجار لەسەر بنەمای تۆمارە بەڵگەنامەییەکان بوون.
یەکەم ڕێنێسانس (1940-1980)
ئەم قۆناغە شایەتحاڵی بەرهەمهێنانی کۆمەڵێک فیلمی کوردی بوو، بەڵام زۆربەیان بەدەست کەمی ئیمکانات و پشتیوانییەوە دەناڵێنن. هەندێک فیلم لە عێراق و سوریا بەرهەم هێنران، کە سینەما ڕەنگدانەوەی کولتوور و ناسنامەی کوردی بوو.
جەنگی عێراق (1980-1990)
لەم ماوەیەدا سینەمای کوردی بە هۆی شەڕ و ململانێکانەوە بەرەوڕووی ئاستەنگی گەورە بووەوە. بەڵام فیلمگەلێک بەرهەم هێنراون کە باس لە مەینەتیەکانی گەلی کورد دەکەن، وەک “کاتێک بۆ ئەسپی سەرخۆش” کە لە ساڵانی نەوەدەکاندا بەرهەم هێنراوە.
ڕێنێسانسی نوێ 1991-ئێستا)
سینەمای کوردی دەستی کرد بە پێشکەوتنی بەرچاو. فێستیڤاڵەکانی فیلمی وەک فێستیڤاڵی فیلمی دامەزراون، هاوکارن بۆ پێشخستنی بەرهەمهێنانی فیلمی کوردی. دەرهێنەرە نوێیەکان دەستیان کردووە بە گەڕان بەدوای بابەتگەلی جۆراوجۆر کە پەیوەندییان بە ناسنامە و کولتوورەوە هەیە.
سینەمای هاوچەرخ
ئەمڕۆ سینەمای کوردی بەشێکی گرنگی دیمەنی سینەمایی جیهانییە، بەرهەمهێنانی فیلمە کە باس لە پرسە کۆمەڵایەتی و سیاسییە هاوچەرخەکان دەکات. هەروەها فیلمە کوردییەکان لە فێستیڤاڵە نێودەوڵەتییەکان دەستیان کردووە بە بەدەستهێنانی خەڵات.
مێژووی سینەمای کوردی گوزارشت لە خەباتی گەلی کوردە بۆ شوناس و دەربڕینی هونەری. بەدرێژایی ساڵان سینەما پەرەی سەندووە و بووەتە سەکۆیەکی بەهێز بۆ گەیاندنی ئەزموونەکانی گەلی کورد بە جیهان.
فێستیڤاڵەکانی فیلمی کوردی
فێستیڤاڵی فیلمی سلێمانی
بە یەکێک لە گرنگترین فێستیڤاڵە سینەماییەکانی کوردستانی عێراق دادەنرێت، و چەندین فیلمی جۆراوجۆری کوردی و جیهانی نمایش دەکات.
فێستیڤاڵی فیلمی کوردستان
– تیشک دەخاتە سەر فیلمە کوردیەکان و ئامانجی بەرەوپێشبردنی سینەما و ڕۆشنبیری کوردییە، میوانداری دەرهێنەر و ئەکتەرەکانی سەرتاسەری جیهان دەکات.
فێستیڤاڵی فیلمی کوردی لە دەرەوەی وڵات
لە وڵاتانی وەک ئەڵمانیا و تورکیا بەڕێوەدەچێت، ئامانجی نمایشکردنی فیلمی کوردییە بۆ پێکهاتە کوردەکانی دەرەوەی وڵات.
**فێستیڤاڵی فیلمی هەولێر
– لە هەولێر بەڕێوەدەچێت، فیلمە کوردی و نێودەوڵەتییەکان کۆدەکاتەوە و هانی هاوکاری نێوان سینەماکاران دەدات.
فێستیڤاڵی کورتە فیلمی سلێمانی
– تیشک دەخاتە سەر نمایشکردنی کورتە فیلم و دەرفەتێک بۆ دەرهێنەرانی گەنجی کورد دەڕەخسێنێت تا کارەکانیان نمایش بکەن.
ئەم فێستیڤاڵانە پلاتفۆرمی گرنگن بۆ پیشەسازی فیلمی کوردی، نمایشکردنی فیلم و ئەنجامدانی وۆرک شۆپ و سیمینار بۆ بەرەوپێشبردنی کولتوور و هونەری سینەمایی.