نورەدین جاف
تابلۆی بەردەممان لە ڕێگەی وێناکردنی کۆمەڵێک میحوەرەوە کە وەک دار وەستاون، واتایەکی قووڵی هەڵگرتووە؛ لێرەدا پارچەیەک لە هەندێک لە توخمەکانی دەخەینە ڕوو.
دروستبوون و میحوەرەکان نوێنەرایەتی فۆرمێکی ناتەقلیدی درەختەکان دەکەن، لەگەڵ ئامێرە تیژەکە وەک هاوواتای دار و گەشەکردن بەکار دێت. ئەم دژایەتییە تیشک دەخاتە سەر توندوتیژیی سروشتی مرۆڤ و کاریگەرییەکانی مرۆڤ لەسەر ژینگە.
ڕەنگەکان ڕەنگی مات ڕەنگدانەوەی کەشێکی دڵتەنگی یان خەمۆکی. ئاسمانی هەور هەستی ناسەقامگیری زیاتر دەکات.
واتا هێمادارەکان تەور لە هونەردا زۆرجار هێمای کار، لەناوچوون، یان تەنانەت کارەسات. بوونی لە شوێنێکی جێگیردا ئاماژەیە بۆ وەستان یان سەقامگیری، کە ڕەنگە ئاماژە بێت بۆ نەبوونی گۆڕانکاری یان دابڕان لە سروشت.
هەستە گشتییەکەی تابلۆکە هەستێکی هاوئاهەنگی لە نێوان تەور و زەویدا دروست دەکات، وا لە بینەر دەکات سەرسام بێت لە پەیوەندی نێوان مرۆڤ و سروشت. لەوانەیە پرسیار دروست بکات کە چۆن کارەکانی مرۆڤ کاریگەری لەسەر ژینگە هەیە.
پەیام پەیامی پشت تابلۆکە ڕەنگە بانگەوازێک بێت بۆ بیرکردنەوە لە هاوسەنگی نێوان پێشکەوتنی مرۆڤ و پاراستنی سروشت.
بە گشتی ئەم تابلۆیە ڕەنگدانەوەی تەوەری قووڵە کە لە دەوری پەیوەندی مرۆڤ لەگەڵ سروشت و کاریگەرییەکانی هەڵبژاردنەکانی لەسەر ژینگەی دەوروبەری دەسووڕێتەوە.
بە سروشتی خۆی! لێرەدا شیکارییەک بۆ تابلۆکە لە ڕوانگەی دەروونییەوە دەخەینە ڕوو.
ململانێی ناوخۆیی بوونی میحوەرەکان گوزارشت لە ململانێی نێوان هێز و لاوازی دەکات. تەور وەک ئامرازێکی توندوتیژی، دەتوانێت هێمای توڕەیی یان بێزاری ناوەوە بێت، کە ئاماژەیە بۆ ململانێ دەروونییەکان کە ڕەنگە تاکەکان تووشی ببن.
ئاراستەی مرۆڤ شێوەی ناتەقلیدی میحوەرەکان وەک دار ڕەنگە هێما بێت بۆ هەوڵی مرۆڤ بۆ کۆنترۆڵکردنی سروشت. ئەمە دەتوانێت نوێنەرایەتی مەیلێکی دەروونی بکات بۆ کۆنترۆڵکردن و زاڵبوون کە لە ئەنجامی هەستکردن بە نائەمنی یان ترس لە نەزانراوەکانەوە سەرچاوە دەگرێت.
سەقامگیری و وەستان میحوەرەکانی وەستان لە زەویدا ڕەنگە ئاماژە بە هەستکردن بە وەستان یان بێ جووڵە بکەن، ئەمەش ڕەنگدانەوەی هەستکردنە بە بێزاری پەیوەست بە لەدەستدانی هیوا یان پێشکەوتن لە ژیاندا. ئەم پێگە جێگیرە دەتوانێت بە مانای سەختی کەسێک بێت لەگەڵ گۆڕانکاری یان گەشەکردنی کەسی.
هەست و یادەوەری هەروەها ڕەنگە میحوەرەکان ڕەنگدانەوەی یادەوەرییە ئازاربەخشەکان یان ئەزموونەکانی ڕابردوو بن، چونکە دەتوانرێت وەک هێمایەک بۆ ئازار و ڕابردوو سەیر بکرێت کە هێشتا کاریگەرییان لەسەر باری دەروونی مرۆڤ هەیە.
کارلێککردن لەگەڵ سروشت ئەم جیاوازییەی نێوان تەورو و دارەکان دەتوانێت هەستی تاوانباری یان پەشیمانی بورووژێنێت، ئەمەش ڕەنگدانەوەی ململانێیە لەگەڵ هەستکردن بە کارلێکی نەرێنی لەگەڵ ژینگەدا. دەکرێ ئەم هەستانە پەیوەست بکرێت بە بیرۆکەی بەردەوامی و پاراستنی سروشت.
دابڕان بوونی تەور بە تەنها لە دیمەنێکی چۆڵدا کاریگەری تەنیایی و دابڕان دەبەخشێت، کە ڕەنگە ڕەنگدانەوەی هەستێکی دەروونیی دابڕان لە کەسانی دیکە یان لە خۆی بێت.
تابلۆکە ڕەنگدانەوەی چەندین ململانێی دەروونی و ڕەهەندی ئاڵۆزی پەیوەندییەکانی مرۆڤ لەگەڵ سروشت و خوددایە، سەکۆیەک بۆ بیرکردنەوە لە هەست و ئەزموونە کەسییەکان دابین دەکات.
دەتوانرێت چەندین هێما لە تابلۆکە دەربهێنرێت؛ لەوانە:
پاچ، تەور
– کار و هەوڵ؛ پاچ نوێنەرایەتی هێز و ماندووبوون دەکات، ئاماژەیە بۆ ئەو هەوڵەی کە تاکەکان دەیخەنە ژیانیانەوە.
– لەناوبردن هەروەها تەور دەتوانێت هێمای توانای مرۆڤ بێت بۆ لەناوبردن، جا چ لە سروشت بێت یان پەیوەندییەکان.
دارەکان
– گەشەکردن و گەشەکردن لە زۆرێک لە کولتوورەکاندا دارەکان نوێنەرایەتی ژیان و گەشەکردن و خۆشگوزەرانی دەکەن. بەڵام لەم تابلۆیەدا دارەکان بە میحوەر نیشان دەدرێن، کە ڕەنگدانەوەی ململانێیەکە لەگەڵ چەمکی گەشەکردن.
– سەقامگیری و سەقامگیری هەروەها ڕەنگە دارەکان هێمای سەقامگیری و پەیوەندییەک بن بە زەویەوە.
ئاسمانی هەور
– فشار و دڵەڕاوکێ ئاسمانی هەور ئاماژەیە بۆ ناسەقامگیری و گرژی، کە لەوانەیە ڕەنگدانەوەی دۆخێکی شڵەژاوی دەروونی بێت.
– گۆڕانکاری و گۆڕانکاری هەورەکان دەتوانن هێمای بیرۆکەی گۆڕانکارییش بن، ئەمەش ئاماژەیە بۆ ئەوەی کە شتەکان هەمیشەیی نین.
زەوی
– بناغە و ماڵ زەوی هێمای ڕەگ و سەر بەخۆبوونە، بەڵام ڕەنگە بوونی میحوەرەکان لەناوچوونی ئەم سەربەخۆییە دەربخات.
قووڵایی و کۆنتراست
– کۆنتراست کۆنتراستی نێوان میحوەرەکان وەک ئامرازێکی تیژ و زەوی وەک توخمێکی سروشتی دەتوانێت ڕەنگدانەوەی ململانێی ناوەوەی مرۆڤ لە نێوان پێشکەوتن و لەناوچووندا بێت.
گۆشەگیرکردن
– تەنیایی؛ بوونی تەور بە تەنها ڕەنگدانەوەی هەستکردنە بە تەنیایی، و لەوانەیە دابڕان لە سروشت یان لە کۆمەڵگا نیشان بدات.
– میرات و مێژوو؛ دەتوانرێت تەور بە هێمای میرات و نەریت هەژمار بکرێت، ئەمەش ئاماژەیە بۆ گرژی نێوان نەریت میحوەرەکان ئاماژەن بۆ توانای مرۆڤ بۆ هەڵبژاردن، تیشک دەخاتە سەر تەوەری بەرپرسیارێتی لە کردار و بڕیارەکان.
هەموو ئەم هێمایانە لەیەکتردا تێکەڵ دەبن بۆ ئەوەی تێگەیشتنێکی قووڵ لە ئەزموونی مرۆڤ لە کار و پەیوەندی لەگەڵ سروشت و گرژییە دەروونییەکان دابین بکەن.
بە سروشتی خۆی! هێمای گۆشەگیری و تەنیایی لە تابلۆکەدا دەتوانرێت لە چەند لایەنێکەوە لێک بدرێتەوە:
دوورکەوتنی فەزایی
– تەور لە دیمەنێکی چۆڵدا ڕەنگدانەوەی نەبوونی مرۆڤە. ئەمەش دەتوانێت هێمای دابڕان بێت لە کۆمەڵگا و ئەوانی تر، ببێتە هۆی هەستکردن بە گۆشەگیری.
لەدەستدانی پەیوەندی
– تەور وەک ئامرازێکی بڕین ڕەنگە بیرۆکەی پچڕانی پەیوەندییەکان لەگەڵ سروشت یان پەیوەندییەکانی مرۆڤ نیشان بدات.
– میحوەرەکان وەک ئەوەی لە تەسلیمبووندا دروست دەبن، ئەمەش ئاماژەیە بۆ ئەوەی کە پەیوەندییە گرنگەکان یان پەیوەندییەکان زیانیان بەرکەوتووە.
ئەزموونی تاکەکەسی
– تەرکیزکردن بەتەنها لەسەر میحوەرەکان ڕەنگە هێمای ئەو ئەزموونە تاکەکەسیانە بێت کە مرۆڤ هەستی پێدەکات، ڕەنگدانەوەی ئەوەیە کە هەر تاکێک ڕووبەڕووی ململانێ و هەستەکانی خۆی دەبێتەوە، جیا لەوانی دیکە.
هەستکردن بە پێشبینی
– بوونی میحوەرەکان لە شوێنێکی جێگیردا وەک ئەوەی چاوەڕێی شتێک بن، ڕەنگە ئاماژە بە هەستکردن بە لەدەستدان یان چاوەڕوانی بکات، ئەمەش قووڵی هەستکردن بە گۆشەگیری زیاد دەکات.
خۆبیرکردنەوە
– ئەو بەرەنگارییە یان ڕۆتینی ڕۆژانەی کە میحوەرەکان نوێنەرایەتی دەکەن، دەتوانێت ڕەنگدانەوەی گەشتێکی ناوەوە بەرەو خۆتێگەیشتن، کە هەستکردن بە تەنیایی زیاد دەکات.
فشاری دەروونی
– زۆرجار گۆشەگیری پەیوەستە بە هەستکردن بە دڵەڕاوکێ و خەمۆکییەوە و لەوانەیە تابلۆکە نیشان بدات کە چۆن بارودۆخی دەوروبەر دەتوانێت کاریگەری لەسەر باری دەروونی مرۆڤ هەبێت، ئەمەش دەبێتە هۆی هەستکردن بە وازهێنان.
رزگاری یان لەدەستدانی ناسنام
– تەور وەک ئامرازێکی بەهێز، ڕەنگە ئاماژە بێت بۆ هێزی تاک، بەڵام دەتوانرێت وەک بەربەستێک سەیر بکرێت کە ڕێگری لە مرۆڤ دەکات کە بەدوای پەیوەندیدا بگەڕێت لەگەڵ کەسانی تردا.
لە ڕێگەی ئەم ڕەهەندانەوە مرۆڤ دەتوانێت لەوە تێبگات کە چۆن تابلۆکە هەستێکی گۆشەگیری و تەنیایی ڕەنگدانەوەی هەیە، ئەمەش وا لە بینەر دەکات بیر لە کاریگەرییەکانی گۆشەگیری لەسەر خۆ تێگەیشتن و پەیوەندییە مرۆییەکان بکاتەوە.
چەند هێمایەکی تایبەت لە تابلۆکەدا هەیە کە ئاماژەن بۆ فشاری دەروونی و گۆشەگیری؛ لەوانە:
– تەور بەستوو لە شوێنێکی جێگیردا ڕەنگدانەوەی هەستکردنە بە وەستان و بێ جووڵە، ئەمەش ڕەنگە پێشنیاری هەستی بەستوو و ئەزموونی ناوەوە بکات.
– نەبوونی خەڵک؛ نەبوونی کەس لە دیمەنەکەدا هەستی گۆشەگیری زیاتر دەکات، ئاماژەیە بۆ دابڕان تەرکیزکردن لەسەر زەوی دەتوانێت ئارەزووی دەربازبوون لە تەحەددای دەرەکی و تەسلیمبوون بە ترس دەرببڕێت.
لە ڕێگەی ئەم هێمایانەوە دەکرێ ڕوون بکرێتەوە کە تابلۆکە چۆن ڕەنگدانەوەی گرژی و گۆشەگیریی دەروونییە، کە ڕەنگدانەوەی ئەزموونە قووڵەکانی مرۆڤە کە پەیوەندییان بە هەست و دابڕانەوە هەیە.