مێژووی سینەماکاری لە ساڵانی هەشتاکانی سەدەی ڕابردووەوە دەستی پێکردووه، کاتێک وێنەکان بۆ گەیشتن بە وەهمی جووڵە (پیکسڵ) کۆ دەکرانەوە.
فیلمەکان پێیان دەوترێت “وێنەی جووڵاو” ئەم ناوە بە شێوەیەکی هەڕەمەکی نییە، بەو پێیەی کورتەیەک لە سەرچاوەی هونەری سینەما دەخاتە ڕوو، کە لە بنەڕەتدا پێک دێت لە وێنەی هێمن، کە بە خێراییەکی دیاریکراو دەجووڵێن بۆ دروستکردنی وەهمی جووڵە، کە دواجار فیلمەکە دروست دەکات.
سینەماکاری چۆن دەستی پێکرد؟
فیلم تێکەڵەیەک لە هونەر و زانستە، بیرۆکەی سینەما ماوەیەکی زۆرە لە مێشکی زانایان و هونەرمەندان ئامادەیە، بەڵام چاوەڕێی ئەوە بوون تا ئەو کاتەی زانستی پێویستیان هەبوو بۆ دروستکردنی ئامێرێک کە دوو کاری گرنگیان بۆ بکا: گرتنی وێنەی جووڵاو و دانانی لەسەر میدیۆم، پاشان نمایشکردنی وێنەکان لەسەر ئەم میدیایە بۆ دروستکردنی وەهمی جووڵە.
دەکرێت سینەماکاری بە هونەری گرتنی وێنە لەسەر فیلمە خاوەکەی جاران و فایلە دیجیتاڵییەکانی ئێستا پێناسە بکرێت؛ سینەماکار، یان دەرهێنەری فۆتۆگرافی – وەک زۆرجار پێی دەوترێت – بەرپرسیارە لەم پرۆسەی وێنەگرتنە، بە کۆنترۆڵکردنی کۆمەڵێک شت؛ وەک: کامێرا، هەڵبژاردنی عەدەسە، ڕووناکی، چوارچێوەکردنی وێنەکان، یان دیاریکردنی ڕەهەندەکانی هەر وێنەیەک، بە هاوکاری تەواوی تیمێک کە تیمی فۆتۆگرافییە، بەڵام پڕۆسەی وێنەگرتن بەشێکە لە کۆیەک، بەو پێیەی بە تەواوی سەرپەرشتی ئەو کەسە دەکات کە زۆرترین کۆنترۆڵی بەسەر چارەنووسی فیلمەکەدا هەیە، ئەویش دەرهێنەری فیلمە، کە خەیاڵ و دیدگای فیلمەکەی دەرهێنەری فۆتۆگرافی هەوڵ دەدات بیگۆڕێت بۆ وێنەیەکی سینەمایی.
به‌گشتی مێژووی سینەماکاری لە ساڵانی ١٨٨٠ دەستی پێکرد، کاتێک هەوڵی تێکەڵکردنی وێنەکان درا بۆ دروستکردنی وەهمی جووڵە.
بەڵام سینەماکاری وەک ئەمڕۆ دەیزانین لە لایەن برایان لویس و ئۆگست لومێر پەرەی پێ دراوە کە یەکەم کامێرای فیلم و یەکەم پرۆژێکتۆری فیلمیان لە ساڵی ١٨٩٥ دروست کردووە.
قۆناغەکانی گەشەکردنی سینەماکاری
گەشەسەندنی سینەماتۆگرافی هەمیشە بە هۆی پەرەسەندنی خودی تەکنەلۆژیای فیلم و ئامێرەکانیەوە بووە؛ هەرکات شتێکی نوێ سەر هەڵدەدات، جا چ لە زانستدا بێت یان پیشەسازی، سینەماکاران سوود لەم زانیارییە نوێیە وەردەگرن بۆ ئەوەی خوێنی تازە و ژیانی دەخەنە ناو کارەکانیانەوە.
ڕەش و سپی: لە ساڵانی ١٨٨٠ـەوە هەموو فیلمەکان بە یەک ڕەنگ وێنە دەگیران، یان بە بەکارهێنانی تەکنیکێک بە ناوی “مۆنۆکرۆم” زۆربەی فیلمەکان بە ڕەش و سپی بوون، وەک چۆن ڕەنگکردن لەو سەردەمەدا بە ڕەنگکردنی “چوارچێوە” ئەنجام دەدرا، هەریەکەیان بە تاک و بە دەست و بە فڵچەیەکی تەنک، کە ئەمەش زۆر ماندوو و گران بوو.
فیلمی ڕەنگاوڕەنگ: لە نێو توێژەرانی فیلمدا زۆر سەرلێشێواوی هەیە سەبارەت بە یەکەمین فیلمی ڕەنگاوڕەنگ، بە شێوەیەکی باو لە نێو ئارەزومەندانی فیلمدا، یەکەمین فیلمی ڕەنگاوڕەنگ بوو، کە لە ساڵی ١٩٣٩ بەرهەم هێنرا، بەڵام لە ڕاستیدا هەوڵی فیلمی دیکە هەبووە کە پێش خۆی کەوتووە لە ڕاستیدا پرۆسەی ڕەنگکردن لە سەرەتای سەدەی بیستەمەوە دەستی پێکردووە گەشەپێدان، نەک بە دەست.
فیلمی سێڕەهەندی: ئەم فیلمانە وەهمی سێ ڕەهەندی دەبەخشن بە بینەران، بێگومان ئەم فیلمانە لە ساڵی ١٩١٥ەوە دەرکەوتن، بەڵام بەهۆی تێچووی زۆریانەوە، چ لە بواری وێنەگرتن و هەم لە نمایشکردندا سەرهەڵدانی تەلەفزیۆن لە ئەمریکا بەشداری کرد لە بەکارهێنان و پەرەپێدانی ئەم تەکنەلۆژیایە، چونکە ستۆدیۆکان دەستیان کرد بە بەکارهێنانی ئەم تەکنەلۆژیایە بۆ ڕاکێشانی بینەر فیلمەکان ساڵانی هەشتاکانی سەدەی ڕابردوو بوو، بێگومان لەگەڵ پەرەسەندنی سینەماکاریدا پەرەی سەند، بێگومان بە تایبەتی لەگەڵ سەرهەڵدانی فۆتۆگرافی دیجیتاڵی بەڵام تا ئەمڕۆش بە شێوەیەکی سەرەکی لە چەند فیلمێکدا سنووردارە کە ساڵانە سەر بە ژانرە سینەماییەکانی وەک ئەکشن و زانستی خەیاڵی و سوپەرهێرۆکانە، چونکە پێویستیان بە بودجەیەکی زۆرە.
فۆتۆگرافی دیجیتاڵی: تا سەرەتای سەدەی بیستویەکەم فیلمەکان لەسەر خامە یان سیلۆلۆید وێنە دەگیرێن، بەڵام وردە وردە لەگەڵ هاتنی فۆتۆگرافی دیجیتاڵی، پیشەسازی دەستی کرد بە گواستنەوە بۆ ئەم میدیایە نوێیە هەرچەندە ئەم تەکنەلۆژیایە لە ساڵانی هەشتاکانی سەدەی ڕابردووەوە دەستی بە پەرەپێدان کرد، بەڵام بەکارهێنانی ڕاستەقینەی لە هەزارەی سێیەمەوە دەستی پێکرد لە ساڵی ٢٠١٠وە فۆتۆگرافی دیجیتاڵی بوو بە توخمێکی ئاسایی و بنەڕەتی لە پیشەسازیی فیلمدا؛ (raw) هەڵبژاردەیەکی کەسییە و زۆر گرانە بۆ هەندێک لە دەرهێنەرەکان. پارامۆنت یەکەم ستۆدیۆی گەورەیە کە بە تەواوی لە فۆتۆگرافی و نمایشی خاوەوە بگۆڕێت بۆ فۆتۆگرافی دیجیتاڵی.
وەک هەموو بوارەکانی داهێنەرانە، تەکنەلۆژیا بەردەوامە لە دەوڵەمەندکردنی هونەر بە داهێنان و ئەگەرە نوێیەکان کە کاتێک سینەما خەونێکی گەورە بوو لە کۆتاییەکانی سەدەی نۆزدەهەمدا، ئەمڕۆ فۆتۆگرافی لە بنەڕەتدا بەسراوەتەوە بە پرۆسەکانی پۆست پرۆدەکشن و ڕەنگکردن و کاریگەرییەکانەوە کە سیما و ڕەنگ و وردەکارییە بینراوەکانی جۆراوجۆر بە وێنەکە دەبەخشێت، بە ئامانجی بەرزکردنەوەی ئەو دیدگایەی کە دەرهێنەری فیلم پێشبینی دەکات.
بە ئاوڕدانەوە لە مێژووی پیشەسازی و گەشەسەندنی هونەری سینەماتۆگرافی، بیرمان دێتەوە کە چۆن پەرەی سەندووە و هەوڵدەدەین ئەو ئەگەرانەی لە داهاتوودا لەبەردەستماندان بیخەینە بەرچاومان .
عه‌بدولقه‌هار هه‌ولێری/ ستوكهۆڵم