بەردی زراو بریتیە لە پاشماوەی ڕەق کە بەشێوەی قەبارەی جیاواز لە تورەکەی زراو دروست ئەبن، زراو ئەندامێکی بچووکە و شێوەی گوێزی هیندییە و دەکەوێتە ژێر جگەرەوە. ئەم نیشتووانە پێکدێن لە کۆلیسترۆڵ و بیلیروبین و خوێی کالیسیۆم و مادەی تر. قەبارەی بەردی زراو دەتوانێت لە بچووکی وەک دەنکە خۆڵەوە تا قەبارەی تۆپی گۆڵف بێت.
نیشانەکانی بەردی زراو چین؟
بەگشتی بەردی زراو هیچ نیشانەیەک دروست ناکات. بەڵام کاتێک نیشانەکانی لێدەکەوێتەوە، بەزۆری ئازارێکی تیژە لە بەشی سەرەوەی ڕاست یان ناوەڕاستی سک. هەروەها لەوانەیە ئازارەکە درێژ بێتەوە بۆ پشت یان شانی ڕاست. نیشانەکانی تر دەتوانن بریتی بن لە:
*سکچوون و ڕشانەوە.
*نەمانی ئارەزووی خواردن.
* لەرز و تا بەهۆی هەوکردنی تورەکە و بۆری زراو.
*زەردبوونی پێست یان چاو (زەردوویی)
* دڵەکزێ و هەست کردن بە پڕی گەدە و سەرف نەبوونی خواردنەکە تیایدا و کۆبونەوەی هەوا لە ناو سک.
هۆکارەکانی دروستبوونی بەردی زراو چین؟
چەند هۆکارێک هەن کە مەترسی تووشبوونت بە بەردی زراو زیاد دەکەن، لەوانە:
1-ڕەگەز: ئافرەتان زیاتر تووشی بەردی زراو دەبن بە بەراورد بە پیاوان.
2- قەڵەوی: ئەو کەسانەی قەڵەون ئەگەری تووشبوونیان بە بەردی زراو زیاترە.
3- چەوری ” کۆلیسترۆڵ” دەبێتە هۆی زیادبوونی ئەگەری توشبوونت بە بەردی زراو.
4-بۆماوەیی: ئەگەر ئەندامانی خێزانەکەت بەردی زراویان هەبێت، ئەگەری تووشبوونت بە بەردی زراو زیاترە.
5-هەندێک دەرمان: هەندێک دەرمان وەک حەبی کۆنتڕۆڵی لەدایکبوون” مەنع”، ئەگەری تووشبوونت بە بەردی زراو زیاد دەکات.
6- نەخۆشی: هەندێک حاڵەتی تەندروستی، وەک نەخۆشی شەکرە، مەترسی تووشبوونت بە بەردی زراو زیاد دەکات.
چۆن بەردی زراو دەستنیشان دەکرێت؟
دەتوانرێت بەردی زراو لە ڕێگەی پشکنینی جۆراوجۆر دەستنیشان بکرێت، لەوانە:
1-سۆنەر: ئەمە باوترین پشکنینە بۆ دەستنیشانکردنی بەردی زراو.
2-سکانی تۆمۆگرافی کۆمپیوتەریی (CT): ڕەنگە سی تی سکان بەکاربهێنرێت بۆ پشتڕاستکردنەوەی دەستنیشانکردنی سۆنەر یان بۆ باشتر دیاریکردنی شوێنی بەردی زراو.
3-چەند ڕێگەیەكی تر كە پزیشكەكان لە كاتی پشكنین دەیگرنە بەر بۆ دەستنیشانكردنی بەردی زراو.
بەردی زراو چۆن چارەسەر دەکرێت؟
چەندین بژاردەی چارەسەرکردن بۆ بەردی زراو هەیە، لەوانە:
*نەشتەرگەری: ئەمە باوترین چارەسەرە بۆ بەردی زراو.
*چارەسەری لەیزەر: دەتوانرێت چارەسەری لەیزەر بەکاربهێنرێت بۆ شکاندنی بەردی بچووکی زراو.
*دەرمان: لەوانەیە دەرمان بەکاربهێنرێت بۆ تواندنەوەی بەردی بچووکی زراو.
ئاڵۆزییەکانی بەردی زراو چین؟
ئەگەر بەردی زراو چارەسەر نەکرێت، ئەوا دەبێتە هۆی ئاڵۆزی جددی، لەوانە:
1-هەوکردن: هەوکردنی تورەکەی زراو کەلەوانەیە بگاتە قۆناغی تەقینی تورەکەی زراو.
2-گیرانی بۆری زراو: بەردی زراو دەبێتە هۆی گیرانی بۆری زەرداو، دەبێتە هۆی زەردبوونی پێست و سپیبوونی چاو (زەردوویی) و ئازاری سک.
3-هەوکردنی پەنکریاس: بەردی زراو دەبێتە هۆی هەوکردنی پەنکریاس.
4-شێرپەنجەی تورەکەی زراو: لە حاڵەتە دەگمەنەکاندا بەردی زراو دەبێتە هۆی شێرپەنجەی تورەکەی زراو.
چۆن دەتوانرێت ڕێگری لە بەردی زراو بکرێت؟
چەند هەنگاوێک هەیە کە دەتوانیت بیگریتە بەر بۆ ڕێگریکردن لە بەردی زراو لەوانە:
یەكەم پاراستنی کێشێکی تەندروست: دابەزاندنی کێش دەبێتە هۆی کەمکردنەوەی مەترسی تووشبوونت بە بەردی زراو.
دووەم خۆراكی تەندروست بخۆ: خواردنی تەندروست و میوە و سەوزە و دانەوێڵەی تەواو و کەم چەوری یارمەتیدەرە بۆ کەمکردنەوەی مەترسی توشبوون بە بەردی زراو.
سێهەم وەرزشکردن بە بەردەوامی: وەرزشکردن بە بەردەوامی دەبێتە هۆی کەمکردنەوەی مەترسی تووشبوونت بە بەردی زراو.
كۆتایی
ئەگەر بەردەکە بەرەو گەورەبوون رۆشت یان چەندین بەردی وورد دروست بوون، کە ئەگەری دروست کردنی کێشەی هەبوو لەبۆری زراو یان نیشانەی هەبوو ئەوا پێویستی بە نەشتەرگەری هەیە، کە زۆربەی بە ناوسک بینی(ناڤور) ئەنجام ئەدرێت و لەهەندێ قۆناغی مەترسیدار لەوانەیە بریاری نەشتەری کرانەوەی سک بدرێت و ئەوانەشی نەخۆشی لاوەکیان هەیە و بەتەمەنن و گونجاو نین بۆ نەشتەرگەری ، دەرمانی توانەوەی بەردی زراویان بۆ ئەنوسرێت.
ماكوان عيززه‌‌ت-هەولێر