ئاریان دەرگەڵەیی – هەولێر
پسپۆڕێكی ژینگەیی عەرەبی، ئاشكرای دەكات كە وڵاتانی ئەنجوومەنی هاریكاری عەرەبی ساڵانە نزیكەی 100 ملیۆن تۆن پاشماوە بەرهەم دەهێنن، ئاماژەی بەوەشكرد، ساڵانە ڕێژەی پاشماوەی ماڵان لە وڵاتانی ئەندام دەگاتە 40 ملیۆن تۆن.
سومەییە یوسف پسپۆڕی ژینگەیی، لە لێدوانێكی ڕۆژنامەوانیدا بەبۆنەی ڕۆژی جیهانی ڕیسایكلین، ڕایگەیاند، كە لەسەدا ٨٦% ئەم پاشماوانە لە زبڵدانەكاندا فڕێدەدرێن، لەكاتێكدا ڕێژەی ڕیسایكلین لە14% تێناپەڕێت، ڕوونیشیكردەوە پاشماوەی پلاستیك نزیكەی 30%ی پێكهاتەی پاشماوەی ماڵان لە وڵاتانی ئەنجوومەن پێكدەهێنێت، ڕێژەكەی ساڵانە دەگاتە ١٢ ملیۆن تۆن.
وڵاتانی ئەنجوومەنی هاریكاری بۆ دەوڵەتانی عەرەبی كەنداو لە شەش ئەندام پێكهاتووە كە بریتین لە شانشینی بەحرەین، دەوڵەتی كوێت، سوڵتانی عومان، دەوڵەتی قەتەر، شانشینی سعوودیە و ئیماراتی یەكگرتووی عەرەبی، لە ساڵی ١٩٨١ دامەزراوە.
ئەم وڵاتانە ڕووبەرێكی بەرفراوانیان هەیە لە كەنار دەریاكان، بەو پێیەی ئەم وڵاتانە كەوتوونەتە سەر كەنداوی عەرەبی كە بە نیمچە داخراو دادەنرێن، ئەمەش وایكردووە زیاتر بەرەوڕووی ڕێژەی بەرزی پیسكەرەكان و چڕبوونەوە ببێتەوە و بەمەش كاریگەری لەسەر هەمە چەشنە زیندەوەرەكان و ژینگە درووست بێت.
ڕێژەی ڕیسایكلكردنی جیهانی16%ی كۆی پاشماوەی بەرهەم هێنراو تێپەڕناكات، كە ساڵانە دەگاتە ٢.١ ملیار تۆن، كە ڕێژەیەكی زۆر كەمە كە مەترسی لە سەر هەسارەكە دروست دەكات ئەگەر وەك خۆی بەردەوام بێت.
مەعروف مەجید سەرۆكی ڕێكخراوی ئایندە بۆ پاراستنی ژینگە لە توێژینەوەیەكی لەم بارەیەوە بڵاوكردووتەوە ئاماژەی بەوە داوە كە ڕێكخراوی یونسكۆ لە ساڵی ٢٠١٨ەوە 1٨ی،ئازاری وەك ڕۆژی جیهانی ڕیسایكلین ناساند، كە هاوكاتە لەگەڵ حەفتاهەمین ساڵڕۆژی دامەزراندنی فەرمانگەی نێودەوڵەتی ڕیسایكلین.
بە ئامانجی پەروەردەكردنی خەڵك لە گرنگی پاراستنی سامانەكان بە كەمكردنەوەی پاشماوەكانیان بە بڵاوكردنەوەی هۆشیاری لە دووبارە بەكارهێنانەوە و ڕیسایكلكردنیان و هەژماركردنیان وەك كەرەستەی خاو بۆ پیشەسازییەكانی دیكە، بۆ ئەوەی زۆرترین سوودی لێ وەربگیرێت و بەم شێوەیە پاشەڕۆكان كەمبكرێتەوە، ئەمەش ڕەنگدانەوەی لەسەر كوالیتی باشبوونی ژینگە دەبێت.
ساڵانە 400 ملیۆن تۆن پلاستیك لەسەر ئاستی جیهان بەرهەمدەهێنرێت و لەسەدا ٤0%ی فڕێ دەدرێتە دەریاكان و7%ی زیاتریشی ڕیسایكل ناكرێتەوە، پاشماوەكانی تریش٥3% دیكە لە زبڵدانەكاندا دەنێژرێت