لە هەولێر و سلێمانی ڕۆژانە زیاتر لە 100 كەس چارەسەری دەروونی وەردەگرن
مەزهەر كەریم – سلێمانی
وەزارەتی تەندروستی حكوومەتی هەرێم نیگەرانە لە هەڵكشانی نەخۆشیە دەروونیەكان؛ ڕۆژانەش لە هەولێر و سلێمانی زیاتر لە 100 كەس دەچنە نەخۆشخانە دەروونیەكان، ئەمە سەرەڕای ئەوەی ئێستاکە سەنتەر و نەخۆشخانەی پێویست بۆ چارەسەری نەخۆشیە دەروونیەكان نیە.
لەگەڵ زیادبوونی ژمارەی نەخۆشیە دەروونیەكان لە شارەكانی هەرێمی كوردستان، تەنها خاوەنی دوو نەخۆشخانە و سەنتەری دەروونیە لە هەولێر و سلێمانی، ئەمەش بەپێی ڕێكخراوی تەندروستی جیهانی “WHO” بێت ژمارەی نەخۆشخانەكان لە ئاستێكی پێویستدا نیە.
بەپێی پێوەری رێكخراوەكە دەبێ بۆ هەر سیهەزار كەسێك پزیشكێكی دەروونی هەبێت، بەڵام لە شارێكی وەك سلێمانی، كە ژمارەی دانیشتوانی دووملیۆن كەس دەبێت، تەنیا چواردە پزیشكی دەروونی هەیە، واتە بە هەر 142هەزار كەس پزیشكێكی دەروونییان بەردەكەوێت.
ئاسۆ حەوێزی وتەبێژی وەزارەتی تەندروستی بۆ “هەولێر” وتی: “هەولێر و سلێمانی دوو نەخۆشخانەی دەروونییان لێ هەیە، هەرچی شاری دهۆك و هەڵەبجەشە تەنیا لە ناو نەخۆشخانە گشتیەكاندا چارەسەری دەروونی دەدرێت بە نەخۆشانی دەروونی، وتەبێژەكەی وەزراەتی تەندروستی ئاماژەشی بەوە كرد ڕۆژانە لە نەخۆشخانە و سەنتەرە دەروونیەكاندا 50 بۆ 60 نەخۆش چارەسەر وەردەگرن و سەردانیان دەكەن.
بەپێی ئەو زانیاریانەی لە وەزارەتی تەندروستی بەردەستن، زۆربەی ئەوانەی دەچنە نەخۆشخانە دەروونیەكان ژنانن، وتەبێژی وەزارەتی تەندروستیش هۆكارەكەی بۆ پێكهاتەی بایەلۆجیی ژنان گێڕایەوە؛ ئاسۆ حەوێزی وتی: “پیاوان بەڕیژەیەكی كەمتر تووشی نەخۆشیە دەروونیەكان دەبن ئەمەش بۆ ئەو ژینگەیە دەگەڕێتەوە، كە تێیدا دەژین.”
وتەبیژی وەزارەتی تەندروستی بڕوایشی وایە بڵاوكردنەوەی ئامارەكانی نەخۆشیی دەروونی “خراپ دەشكێتەوە” بۆیە ناتوانن بۆ ڕاگەیاندنەكان و هاووڵاتیانی ئاشكرا بكەن؛ گوتیشی: “دەتوانین ئەوە بڵێین نەخۆشینی دەروونی رۆژ بەڕۆژ لەهەڵكشاندایە.”
چەند ساڵی ڕابردوو بۆ خەڵكی هەرێمی كوردستان ساڵانێكی پڕ لە زەحمەت و ناخۆشی بوو، لەلایەك شەڕی داعش و لەلایەك قەیرانی دارایی، بەتەواوی ژیانی خەڵكیان شێواندبوو، هەتا ئێستاش كاریگەری و لێكەوتەكانی ئەو قەیرانانە بەسەر هاووڵاتیانەوە ماوە.
لەگەڵ زیادبوونی نەخۆشیە دەروونیەكانش نەبوونی چارەسەری پێویستش كێشەی بۆ نەخۆشخانە و سەنتەرە دروونیەكانی هەولێر و سلێمانی دروست كردوە، بەوپێیەی توانای ڕووماڵكردنی قەبارەی نەخۆشیەكە ناكرێت، بەهۆی كەمی پێداویستەكانی ئەم بوارە.
لە سەنتەری نەخۆشیە دەروونیەكانی سلێمانی نەخۆش بە سێ رێگا چارەسەر وەردەگرێت، ئەوانیش رێگای گفتوگۆ و دەرمان و تەزووی كارەبا.
د. سامان ئەنوەر بەڕێوەبەری سەنتەرەكە بە “هەولێر”ی ڕاگەیاند بەشێكی دیكەشیان هەیە بۆ ئالودەبوان كەبەپێی جۆری مادەكە دیاری دەكرێن و چارەسەریان بۆ دەكرێت، ئەوەشی خستە ڕوو كە لە تەمەنی (16) ساڵانەوە نەخۆش لە سەنتەرەكەیان وەردەگرن تا تەمەنی (90) ساڵان، بۆ منداڵانی خوار تەمەن (16) ساڵان بەشی ڕاوێژكارییان هەیە.
سامان ئەنوەر، هۆكاری نەخۆشیە دەروونیەكانی بۆ کێشەی بۆماوەیی و نەبوونی كار و فشاری دەروونی گەڕاندەوە؛ ئەو نەشیشاردەوە كە فەرامۆشكردنی نەخۆشی دەروونی سەر دەكێشێت بۆ كرداری خۆكوژی، بەڵام لەگەڵ ئەوەشدا ئاماژەی بەوە دا نیوەی كەمتر ئەو كەسانەی خۆیان دەكوژن نەخۆشی دەروونییان لەگەڵدایە، ئەو پێی وایە ئەوە زۆر هەڵەیە، خەڵكی پێی وابێت زۆری خۆكوشتن پەیوەندی بە نەخۆشی دەروونیەوە هەبێت، بە بڕوای ئەو هۆكاری ئابووری و كۆمەڵایەتی و سۆزداریەكان پاڵنەری سەرەكین بۆ خۆكوشتن.
سامان ئەنوەر ئەوەشی وت: “نابێت ئەوەمان لەبیر بچێت نیوەی ئەوانەی خۆیان دەكوژن نەخۆشینی دەروونییان هەیە، نەخۆشینی دەروونی لە لادێ و شارەكاندا ژمارەیان وەك یەكە، بەڵام خەڵكی شار هۆشیاری زیاترە و زووتر سەردانی پزیشكی دەروونی دەكات زووتر چارەسەر وەردەگرێت، لەگەڵ ئەوەشدا ئەو خزمەتگوزاریانەی لە كوردستاندا هەیە وەك پێویست نیە.
یەكێتیی دەروونپزیشكانی ئەمریكی ئاماژەی بەوە كردووە نەخۆشی دەروونی كۆنیشانەیەكە كە ناسراوە بە تێكچوونێكی گرنگی تاك لەلایەنەكانی بیركرنەوە و یادگە و، زیرەكی، هەروەها ڕیكخستنی هەڵچوون و سۆز، یان ڕەفتار كە دەبێتە هۆی لەكاركەوتنی پڕۆسە سروشتیەكانی دەروون و جەستە.
بەڵام پسپۆڕێكی دروونی لەبارەی زیادبوونی ڕیژەی نەخۆشیە دەروونیەكان ڕایەكی دیكەی هەیە و پێی وایە بەرزبوونەوەكە پەیوەندی بەهۆكاری دیكەوە هەیە.
د. محەمەد عەزیز، پسپۆڕی نەخۆشیە دەروونیەكان بە”هەولێر”ی ڕاگەیاند ئێستا خەڵكی وەك ساڵانی ڕابردوو نەماون زۆر لایان ئاسایە سەردانی نەخۆشخانە و سەنتەرە دەروونیەكان دەكەن، كە جاران سەردانی مەلا و شێخیان كردوە بۆ چارەسەر وەرگرتن، ئەمەشی بە هۆكاری ئەوە زانی نەخۆشینی دەروونی ڕووی لەزیادبوون كردووە.
وتیشی: “ئەوەی كە گرنگە حكوومەت بیكات، شوێن و سەنتەر و نەخۆشخانەی زیاتر بكاتەوە؛ خەڵك، زیاتر هۆشیار بكرێتەوە، تا ئەو كەسانەی تووشی نەخۆشینی دەروونی بوونە لایان شەرم نەبێت سەردانی پزیشك بكەن.