هۆنیار عەبدوڵڵا
لە قووڵایی مێژووی پڕ هەوراز و نشێوی کوردەواریدا، چەند چرایەکی پرشنگدار هەبوون بە نووری شیعر و وشەی ڕەسەنیان، تاریکییەکانی سەردەمی خۆیان ڕووناک کردووەتەوە و بۆ نەوەکانی دواتریش بوونەتە سیمبولی خۆڕاگری و جوانیی ڕۆح. یەکێک لەو چرایانە، شاعیر و کەسایەتیی دیاری کورد عەونیی شاعیرە. هەرچەندە ڕەنگە گەردی کات و گێژاوی ڕووداوەکان هەوڵیان دابێت تۆز بخەنە سەر تەوێڵی ئەم گەوهەرە بەنرخە، بەڵام کتێبی “عەونی لە ئاوێنەی ڕۆژگاردا…”، کە بە قەڵەمی ماندوونەناسانە و دڵسۆزانەی نووسەر و لێکۆڵەر ” فەرهاد عەونی” کوڕی شاعیر نەخشێنراوە، وەک شنەبایەکی فێنک ئەو تۆزە دەڕەوێنێتەوە و جارێکی تر درەوشاوەیی ئەم ئەستێرە گەشەی ئەدەبی کوردیمان پیشان دەداتەوە.
ئەم کتێبە، هەر لە بەرگە جوان و سەرنجڕاکێشەکەیەوە کە وێنەیەکی دەگمەن و کاریگەری عەونیی شاعیر لە خۆ دەگرێت، تا دەگاتە دوا لاپەڕەی، تەنها کۆکردنەوەی دیدی سیاسەتمەدار و نووسەران و ژیاننامەیەکی ئاسایی نییە. بەڵکوو گەشتێکی قووڵ و هەمەلایەنەیە، پڕۆژەیەکی توێژینەوەیی ورد و زانستییانەیە کە هەوڵ دەدات وەک لە ناونیشانەکەیدا هاتووە، عەونی لە “ئاوێنەی ڕۆژگار”ی خۆیدا بنوێنێت. ئەمەش کارێکی ئاسان نییە؛ بەڵکو پێویستی بە لێکۆڵینەوەیەکی ورد، گەڕان بە دوای سەرچاوە و شیکردنەوەی بێلایەنانە و دانانی هەر بەشێکی ژیانی ئەو کەسایەتییە لە چوارچێوە مێژوویی، کۆمەڵایەتی و سیاسییەکەی خۆیدا هەیە. فەرهاد عەونی بە شێوەیەکی بەرچاو لەم ئەرکەدا سەرکەوتوو بووە.
خوێنەر لە ڕێگەی کەسانی سەردەمی عەونی، دەباتە نێو جیهانی عەونییەوە. وەک ئەوەی دەستی خوێنەر بگریت و لە کۆڵانەکانی ئەوسای شار و ناوەندە ڕۆشنبیرییەکانی ئەو سەردەمەدا پیاسەیەکی لەگەڵدا بکات. لە ڕێگەی وردەکاریی ژیاننامەی عەونی، ئاشنامان دەکات بە بنەماڵە و پەروەردەی عەونی، ژینگە ئایینی و ڕۆشنبیرییەکەی، دۆست و هاوەڵانی، کە کاریگەرییان لەسەر کەسایەتی و شیعری جەنابیان هەبووە. ئەمە تەنها ڕیزکردنی ڕووداو نییە، بەڵکو خستنەڕووی ئەو هۆکارانەیە کە “عەونی”یان دروست کرد.
نووسەر تەنها بە خوێندنەوەی ڕووکەش ناوەستێت، بەڵکو هەوڵ دەدات قووڵایی مانا و جوانیی هونەری عەونی لە ڕێگەی کەسایەتییەکانەوە جوانتر دەربخات. باس لە زمانی شیعریی عەونی دەکرێت، ئەو زمانە شیرینەی پڕ لە وشەی ڕەسەن و دەربڕینی بەهێزن، بەڵام لە هەمان کاتدا نزیک لە هەست و سۆزی خەڵک. نووسەر پەیوەندیی شیعری عەونی بە ئەدەبیی سەردەمی خۆی و کاریگەریی لەسەر نەوەکانی دواتری شاعیران شی دەکاتەوە. ئەمە وا دەکات خوێنەر نەک تەنها چێژ لە خوێندنەوەی شیعرەکان وەربگرێت، بەڵکو لە گرنگی و پێگە و بەهای هونەریشیان تێبگات.
جوانیی ئەم کتێبە هەر بەمە ناوەستێت. فەرهاد عەونی زیرەکانە تێگەیشتووە کە شاعیر تەنها لە بورجی عاجی خۆیدا دانانیشێت، بەڵکو بەشێکە لە جووڵە و کێشە و ئاڵۆزییەکانی کۆمەڵگەکەی. لێرەوە کتێبەکە دەبێتە “ئاوێنەی ڕۆژگار” بە مانا فراوانەکەی. باس لە پەیوەندییە کۆمەڵایەتی و سیاسییەکانی عەونی دەکات. پەیوەندیی لەگەڵ لایەنە سیاسییەکان، شێخەکان، کەسایەتییە ناودارەکانی سەردەمی خۆی، هەڵوێستەکانی بەرامبەر بە ڕووداوە گرنگەکان. ئەم بەشە وێنەیەکی زۆر گرنگ و زیندوومان دەداتێ دەربارەی دۆخی سیاسی و کۆمەڵایەتیی ئەو سەردەمە لە باشووری کوردستان و ڕۆڵی ڕۆشنبیران و شاعیران لەو نێوەندەدا. نووسەر بە پشت بەستن بە بەڵگەنامە و نامە و گێڕانەوەی باوەڕپێکراو (وەک لە پێڕستی ناوەڕۆکی کتێبەکەدا ئاماژەی پێکراوە)، هەوڵ دەدات وێنەیەکی ڕاستگۆیانە و دوور لە زیادەڕۆیی بخاتە ڕوو.
گرنگیی هەر کەسایەتییەک تەنها بە کارەکانی لە سەردەمی خۆیدا ناپێورێت، بەڵکو بەو میرات و کاریگەرییەی کە لە دوای خۆی بەجێی دەهێڵێت. کتێبەکە بە جوانی تیشک دەخاتە سەر ئەم لایەنە گرنگە. باس لەوە دەکات کە چۆن شیعرەکانی عەونی بوونەتە بەشێک لە گۆرانی و مۆسیقای کوردی و لەلایەن هونەرمەندانەوە وتراونەتەوە. ئەمە نیشانەی زیندوویی و جەماوەری بوونی شیعرەکانیەتی. هەروەها ئاماژە بەوە دەکات کە چۆن لە توێژینەوە ئەکادیمییەکاندا (ماستەر و دکتۆرا) و لە نووسینی نووسەران و ڕۆشنبیرانی تردا ئاوڕ لە عەونی و بەرهەمەکانی دراوەتەوە. ئەمەش پێگەی ئەکادیمی و ئەدەبیی بەرزی عەونی لەناو بزافی ڕۆشنبیریی کوردیدا دەسەلمێنێت. فەرهاد عەونی بە کۆکردنەوە و خستنەڕووی ئەم زانیارییانە، خزمەتێکی گەورە بە ناساندنی ئەم میراتە بە نەوەی نوێ دەکات.
یەکێک لە خاڵە هەرە بەهێز و جوانەکانی ئەم کتێبە، پشت بەستنیەتی بە سەرچاوەی جۆراوجۆر و باوەڕپێکراو. ئاماژەدان بە نامە و نووسراوەکانی خودی عەونی، بەڵگەنامە مێژووییەکان، گۆڤار و ڕۆژنامەکانی ئەو سەردەمە، هەروەها لێکۆڵینەوەکانی پێشووتر، وایکردووە کتێبەکە لەسەر بناغەیەکی پتەوی زانستی دابمەزرێت. ئەمە متمانەی خوێنەر بە ناوەڕۆکی کتێبەکە زیاد دەکات و وای لێدەکات
وەک سەرچاوەیەکی گرنگ بۆ ناسینی عەونی و سەردەمەکەی حسابی بۆ بکات. نووسەر تەنها قسەی خۆی ناکات، بەڵکو بەڵگەکان دەهێنێتەوە و لێکدانەوەیان بۆ دەکات.
لە کۆتاییدا ئەمە هەوڵێک باش و ماندووبوونێکی زانستی و ئەدەبییە بۆ زیندووکردنەوە و ناساندنی یەکێک لە سیمبولە درەوشاوەکانی ئەدەب و مێژووی کورد. فەرهاد عەونی توانیویەتی بە شێوازێکی جوان و قووڵ، وێنەیەکی گشتگیر و فرەڕەهەندی “عەونی” شاعیر، مرۆڤ، ڕۆشنبیر و نیشتمانپەروەر بخاتە بەر دیدەی خوێنەر. ئەم کتێبە گەنجینەیەکە بۆ کتێبخانەی کوردی و سەرچاوەیەکی بەنرخە بۆ لێکۆڵەران، خوێندکاران، ئەدەبدۆستان و هەر تاکێکی کورد کە حەز دەکات لە ڕابردووی پڕشنگداری خۆی تێبگات و شانازی بە میراتی کەلتوورییەوە بکات.
خوێندنەوەی ئەم کتێبە تەنها وەرگرتنی زانیاری نییە، بەڵکو چێژوەرگرتنە لە جوانیی وشە، قووڵبوونەوەیە لە مێژوو، و ڕێزگرتنە لە گیانی ماندوونەناسی مرۆڤێکی مەزن کە ژیانی خۆی بۆ وشەی کوردی و گەلەکەی تەرخان کرد. دەستخۆشییەکی گەرم ئاراستەی نووسەری گەورە، فەرهاد عەونی، دەکەین بۆ ئەم کارە ناوازە و بەهیوای بەرهەمی جوانتر و پڕ بایەختر لە داهاتوودا. بێگومان لە ڕێگەی ئەم ئاوێنە جوانەوە، بۆ هەمیشە لە یادەوەریی ئێمەدا بە زیندوویی دەمێنێتەوە.