سەدیق سەعید ڕواندزی
نالی و خوێندنەوە نوێكانی سەردەم، ناونیشانی كتێبێكی (سالح سووزەنی) یە. خوێنەر كە ئەم ناونیشانە دەبینێت،بیری بۆ ئەوە دەچێت كە ناوەڕۆكی كتێبەكە، خوێندنەوەیەكی تازە و نوێ و جیاوازە، لە هەموو ئەو خوێندنەوانەی پێشووتر، بۆ ئەو شاعیرە، دیاری ئێمە كراون، كەچی كە كتێبەكە دەخوێنێتەوە، هیچ شتێكی نوێ و سەردەمییانە، كە پێشتر لە بارەی نالییەوە نەگوترابن، لە كتێبەكە نین، بەڵكوو ئەوەی پێشتر گوتراوە، وەك( حەبیبە لە شیعری نالی، نالی و خود شانازی بە شیعرەكانی، ئالۆزی زمان لای نالی و چەند بابەتێكی دیكەی لە كتێبەكەدا هەن)، كە پێشتر باسكراون و لە پەراوێزی لێكۆڵینەوە لە شیعرەكانی نالی شڕۆڤە كراون. ئیدی نازانم كامەیە ئەم خوێندنەوە نوێیەی ئەم نووسەرە لەو كتێبە بچووكەی خۆیدا بۆ نالی كردوویەتی؟ ئێمە زۆرجار، هاودژییەكی زۆر لە نێوان ناونیشان و ناوەڕۆكی كتێبێك دەبینین، بە جۆرێك ناونیشانەكە، پتر لە ڕیكلامسازیی و فریودانی خوێنەر و دروستكردنی سەرنجێك لای بۆ ئەوەی كتێبەكە بخوێنێتەوە دەچێت، كەچی كاتێ دێتە سەر ناوەڕۆكەكەشی، پێچەوانەی ناونیشانەكە دەبینێت. بێگومان بەردەوام وەك خوێنەرێك، ڕووبەڕووی ئەو جۆرە كتێبانە دەبمەوە. ناكرێ نووسەر، ناونیشانێكی گەورە و پڕ لە مەدلوولاتی نووسین بۆ كتێبەكەی دابنێت، كەچی لە ئاستی شئەو نووسینە و ناونیشانەش نەبێت. تا ئێستا، بە دەیان كتێبم لە بارەی نالی خوێندوونەتەوە، بەوانەشی كە وەك تێزی ماستەرو دكتۆرا، بەردەوام لە زانكۆكانی ئێمە پێشكەش دەكرێن و چاپ دەكرێن، كەچی زۆربەی ئەو باسانە، ئەگەر نەڵێم هەموویان، تەنها لە ناونیشان لە یەكتری جیاوازن، دەنا لە ناوەڕۆكدا شتێكی نوێیان لە بارەی نالییەوە نەخستۆتە ڕوو. بۆیە زۆر بە ڕاشكاویی ئەوە دەڵێم لە كۆی ئەو هەموو كتێبانە، شتێكی نوێم لە بارەی نالییەوە نەخوێندۆتەوە، جگە لەوەی مامۆستا ڕێبوار سیوەیلی، لە كتێبە پڕ بەهاكەی خۆیدا ( نالی لەبەلاغەوە بۆ مۆدێرنە) كردوویەتی. سیوەیلی، بێ ئەوەی خۆی هەڵبكێشێت، بێ ئەوەی فیز بە سەرخوێنەر لێ بدات و بانگەشەی ئەوە بكات كە خوێندنەوەیەكی نوێی بۆ نالی كردووە، بەو پەڕی بابەتی و زانستییەوە، نالیمان سەرلە نوێ لە كڵاوڕۆژنەیەكی دیكەی جیاواز لەوانەی پێشوو، پێ دەناسێنێتەوە و خوێندنەوەیەكی جیاوازی بۆ دنیای نالی كردووە، كەچی سووزەنی، بە پێچەوانەوە هەمان باس و بابەتی نووسەرانی دیكەی گوتۆتەوە، كەچی ناوی كتێبەكەی ناوە (نالی و خوێندنەوە نوێكانی سەردەم). بێ ئەوەی شتێكی نوێی وتبێت. سیوەیلی لە كتێبەكەی خۆیدا، كە ئێمە پێشتر بە درێژی لە بارەیەوە دواوین، نالی وەك شاعیرێك لە چوارچێوەی شوناسی كلاسیكیانەی خۆی دەردێنێت و دەیكاتە شاعیرێكی بە ئاگا و هاوسەردەم و مۆدێرن، بە جۆرێك كە زۆر بەر لە هزری ڕۆشنگەرانە و ڕێنسانسانەی بیرمەندانی ئەو قۆناغە، ڕۆشنگرو بیركراوە بووە. سیوەیلی لە كتێبەكەی خۆیدا، لە ڕێگەی ئەرگۆمێنت و شڕۆڤەی زانستییەوە، دەیسەلمێنێت كە چۆن نالی بەر لە مۆدێرنەكان، مۆدێرن بووە، چۆن بەر لە هزری تاكخوازانەی فەیلەسوفانی ئەقڵگەرایی و تاكایەتی، تاكخواز و سەربەستخواز و ئەقڵگەراییانە بووەو ڕوانینێكی هزرییانە و مۆدێرنانەی بۆ ژیان هەبووە. چۆن تێمای شیعرەكانی بەستۆتەوە، بە خودگەرایی و تێگەیشتنێكی سەردەمیانە و جیاوازی بۆ بوون و ژیان و دیاردە لاهووتی و ئەقڵییەكان هەبووە. بایەخی ئەم كتێبە لەوە دایە، كە ئێمە دەخاتە بەردەم نالییەكی زۆر جیاواز و تایبەت، كە پێشتر و بە لایەنی كەمەوە بۆ منی خوێنەر، لە كۆی ئەو دەیان كتێبەی لە سەر نالی خوێندوومنەتەوە، بەو شێوەیە نالیم نەناسیوە و نەخوێندۆتەوە. خوێندنەوەی نوێ، دەبێ هەڵگڕی ڕوئیای نوێن شڕۆڤەو لێكدانەوەی نوێ و سەردەمیانە بێت جیاواز بكەوێتەوە لەوانەی ڕابردوو كراون. ئەگەر لێكۆلەرێك، هەر لەبارەی نامەكەی نالی بۆ سالم، كەرەكەی و ئەو شیعرەی بۆ مەستوورەی نووسیوەو دواو نووسی، مانای وایە، شتیكی نوێی نەنووسیوە، چوونكە ئەوانە پێشتر باسكراون و شڕۆڤە كراون، بەڵام كاتێ نووسەرێك دێتن بە روئیایەكی تازەو بە بەستنەوە بە چەمك و تێڕوانینی مەعریفی و مۆدێرنانەوە نالی دەخوێنێتەوە، ئەوا بێگومان شڕۆڤەیەكی دیكەی نالی و شیعرەكانی كردووە. بۆیە دواجار دەڵێم ئەوە گرنگ نییە، نووسەرێك چی دەنووسێت و چۆن باسی دە كات ئەوە گرنگـە لە تێڕوانینی خوێنەردا چی تازە و نوێی نووسیوە، چوونكە كتێب و نووسین كە بڵاوكرانەوە، پەیوەندییان بە نووسەرەوە نامێنێت، ئەوە خوێنەرە دەبێتە سەنگی مەحەك بۆ هەڵسەنگاندنیان، ئیدی با نووسەر بانگەشەی نوێ و نوێگەریش بكات، چوونكە ئەو دواجار وەك بارت وتەنی مردووە.