سەدیق سەعید ڕواندزی
بڕوام وایە دیارترین توێژ لە دوای مامۆستایان (خۆم مامۆستام و ئەوە دەزانم) كە ناخوێننەوە، توێژی هونەرمەندانن، ئەمەش زۆر بە ڕوونی لە میانەی دیمانە و گفتوگۆ و بەشدارییان لە بەرنامە میدیایەكان دەردەكەوێت، كە زۆرباش هەست بەوە دەكەین كە هونەرمەندی كورد، چۆن هونەری هەیە، بەڵام ڕۆشنبیریی هونەری نییە، كە سەرچاوەكەی لە كتێب و خوێندنەوەوە دروست دەبێت. ئێمە لە كوردستاندا، ئەكتەری زۆر بە توانا، مۆسیقاڕی زۆر لێهاتوو، شێوەكاری زۆر داهێنەر، شانۆنامەنووس و سیناریست و گۆرانیبێژی زۆر بە توانامان هەن، بەڵام لە ڕووی ڕۆشنبیریی هونەریی و زمانی دەربڕینەوە، ئەوەندە هەژار و كۆلەوران، مرۆڤ بە زەیی پێدا دێنەوە، كە چۆن لە دیمانەیەكی تەلەفزیۆنیدا، زوو پە كییان دەكەوێت و ناتوانن دوو ڕستەی ڕاست و دروست، دوو زانیاریی جیهانی و كوردستانی لە بارەی هونەرەكەی خۆیانەوە بخەنە ڕوو، چونكە بڕوایان وایە، سنووری هونەر تەنها لە ژەنینێكی ناوازە، تابلۆیەكی پڕ مانا، نواندنێكی جوان، دەنگێكی خۆش، كۆتایی دێت و ئیدی پێویشستیان بە هیچ نییە. زۆر جار كە سەیری زمانی هونەرمەندانی كورد، ئاستی ڕۆشنبیری و زمانزانی و مەعریفییان دەكەم، بە ڕاستی بە لامەوە سەیرە و تەریق دەبمەوە، كە چۆن دەبێ هونەرمەند، كە ناو و شوناسێكی هێندە گەورە و جوانە، بەو شێوەیە بێت و ئەمە ئاستی ڕۆشنبیری و زمانزانیی بێت؟ سەیر كەن هونەرمەندانی كورد چی دەكەن و چی دەڵێن؟ ئەوان لە بری ئەوەی داهێنان دوای داهێنان بكەن، هونەری نەتەوەكەیان لە هەموو ڕووێكەوە بە دنیا بناسێنن، دێن بە زمانێكی پەڕپووتی بێزانیاری و گوتە و دەستەواژەی هێندە میللی و كۆمەڵایەتییانە دەدوێن، كە نەك هەر هیچ جیاوازییەکی لەگەڵ زمانە ئاساییەکەی خەڵكدا نییە، بگرە پلەیەك لە ژێر ئەو زمانەشەوەیە.
سەرنج بدەن، درامانووس و ئەكتەرێكی دیار، كە ئایكۆنێكی هونەری دیارە، بە دەنگێكی بەرز و بە هەناسەبڕكێوە دەڵێت: “نەكەن بێوەژن بێنن بە كەڵكی هیچ نایەن!”؛ ئەم هونەرمەندە، بێ ئەوەی درك بەوە بكات، كە هەزارەها ژنی كورد هەن، هاوسەرەكەیان پێشمەرگە بووە و كاتێ ئەو لە ئەوروپا بێ خەم دەژیا، گیانیان لە پێناو ئەو و نیشتمانەكەیان بەخت كرد و هاوسەرەكەیان بە داخەوە بێوەژن كەوتن. كەم نەتەوە هەیە لە دنیادا هێندەی نەتەوەی كورد، بە حوكمی ستەمی سیاسی و نەتەوەیی، ژنانی بێ مێرد كەوتبێتن، ئیدی ئەم بە ناو هونەرمەندە دێت بێ ئەوەی هەست بەوە بكات، كە چۆن هەست و نەستی ئەو ژنانە بریندار دەبێت، دەڵێت: مەیانهێنن! بە ڕاست ئەمە زمانی هونەرمەندە، یان زمانی شوان و گاوان؟ مەگەر ئەوان كە نە دەزانن هونەر چییە و نواندن چییە، قەت قسەیەكی لەو شێوەیە دەكەن؟
هونەرمەندێكی دیكه هاوسەرە پیاوەكەی كە زۆر لە خۆی قۆزترە، لە ماڵ دەردەكات و ناچاری دەكات لە سەر شەقام ونێو پاركەكان بنوێت! یەكێكی دیكەیان، لە گۆرانییەكدا بۆ شووكردن دەكڕووزێتەوە و داوا دەكات بچنە داخوازیی! سەردەمانێك ژنی كورد بە شوو دەدرا، مارەبڕ دەكرا، دەگواسترایەوەـ عەفتا ساڵیش لەگەڵ پیاوەكەی بەیەكەوە دەژیان، كەچی هەرگیز ڕووبەڕووی دانەدەنیشت و پشتی تێ دەكرد، واتا ئەوەندە شەرمن و خاوەن‌ڕێز و سرووشتی كۆمەڵایەتییانەی جوان بوو.
یەكێكی دیكەیان تۆڕە كۆمەڵایەتییەكانی چنیوە و بە شانازییەوە باس لەوە دەكات تەمەنی پەنجا ساڵە و مێردەكەشی بیست ساڵە و بە سی ساڵ لەو گەورەترە، ئەو هونەرمەندانەشی كە ڕقیان لێیە لە بەر ئەوەیە كە گەنجێك هاوسەریەتی! لێرەدا قسە لە سەر ئەوە ناكەین كاتێ ژنێك دڵخۆشە بەوەی لە تەمەنی پەنجا‌ساڵاندا، گەنجێكی بیست‌ساڵان هاوسەریەتی، چونكە دەزانین خۆشی و مەرامی ئەو هاوسەرگیرییە چییە و لە چیدایە! تەنها دەڵێین ئایا ئەو باس و ڕووداوە بێبەها و ناهونەری و ناكۆمەڵایەتییانە هی ئەوەن لە زاری هونەرمەندێكەوە بگوترێن؟ مەگەر هونەرمەند دەبێ داهێنان لە هونەرەكەی بكات، یان شانازی بەوە بكات كە مێردێكی گەنجی هەیە؟
یەكێكی دیكەیان دەڵێت: (مێردەكەم سیفەتی جاگواری هەیە ئەوەندە ترسناكە) بە مەرجێك سیفەتی ڕێویشی نییە، چونكە زانستی پزیشكی و دەروونناسی ئەوەی سەلماندووە پیاوی سپیپێست و قژزەرد و چاوشینەكان، لاواز و بێتوانان و سیستەمی بەرگریی لەشیان وەك ڕەشپێست و گەنمڕەنگەكان بەهێز نییە!
ئەویتریان باس لەوە دەكات كە هەموو لەشی خاڵکوت (تاتوو)ە، نازانێ كامەیان بە لێزەر لا بات.
یەكێكی دیكەیان هەرچی قسەی بازاڕی هەیە، بە ناوی بەندەوە ڕیز دەكات! بە ڕاست ئەمە دەبێ زمانی هونەرمەندان بێت؟ بێگومان بە داخەوە زۆرینەی هەرە زۆریان، ڕۆشنبیرییەكی كەم و زمانێكی پەڕپووت و هەژاریان هەیە و هونەرمەندە ڕۆشنبیرەكانی ئێمە لە پەنجەی دوو دەست تێناپەڕن.
ناو و شوناسی هونەرمەند گەورە و پیرۆزە، نابێ بە ئاسانی بدرێتە پاڵ هەموو كەسێك، هونەرمەند دەبێ بە مانای وشە لە هەموو ڕووێكەوە بە تایبەتیش ڕۆشنبیری و زمانەوە هونەرمەند بێت! من چی لە گۆرانیبێژێكی ناودار، ژەنیارێكی دیار و توانا، ئەكتەرێكی خاوەنئەزموون بكەم ئەگەر نەزانێت دوو قسەی جوان و پڕ مانابە زمانێكی ڕێكی كوردییانە لە دیمانەیەكی تەلەفزیۆنیدا دەرببڕێت. هونەر هەر تەنها بەهرە و نمایش نییە، بەڵكو لەوە گرنگتر پێگە و كاریگەریەتی لە سەر ئاستی تاك و كۆمەڵگە. هونەرێك نەتوانێت لە خزمەت نەتەوە نیشتمان، ئاكار و بەها ڕەوشتی و كۆمەڵایەتییەكانی جوانی مرۆڤ نەبێت، هیچ مانایەكی نییە. هیوادارم هونەرمەندانی كورد كەمترین دەركەوتنیان هەبێت، نەبادا وەك ئەو باڵندەیەیان لێ بێت كە دەڵێن تەنها یەك جار دەیخوێند ئەویش دەیگوت: قوڕ.