دانا له‌تیف شوانی ـ هەولێر
ده‌كرێ به وردی چیه‌تی و ماهیه‌تی سیاسه‌تی كۆمه‌ڵایه‌تی ده‌ستنیشان بكه‌ین و بیخه‌ینه ڕوو، چونكه سیاسه‌تی كۆمه‌ڵایه‌تی، ده‌رخه‌ری پرۆسه‌یه‌كی سیاسییه كه به به‌شداریی ده‌سه‌ڵاتی ده‌وڵه‌ته‌وه په‌یوه‌سته و پرۆسه‌ی بڕیاردانه كه به ئامانجه‌كانی كۆمه‌ڵگه‌وه په‌یوه‌سته. هه‌روه‌ها سیاسه‌تی كۆمه‌ڵایه‌تی به ئایدۆلۆژیای كۆمه‌ڵگه‌شه‌وه په‌یوه‌سته و بواره جیاوازه‌كانی چاودێری كۆمه‌ڵایه‌تی ده‌ستنیشان ده‌كات. سیاسه‌تی كۆمه‌ڵایه‌تی چه‌ند ئاستێكی هه‌یه كه ده‌رخه‌ری سیاسه‌تی كه‌رت و ده‌زگا و بوارێكه و سیاسه‌تی كۆمه‌ڵایه‌تی هه‌م لایه‌نه حكومی و هه‌م لایه‌نه ئه‌هلی و ناحكومییه‌كان له خۆده‌گرێت به‌تایبه‌ت له به‌رنامه‌كانی چاودێری كۆمه‌ڵایه‌تیدا هه‌روه‌ها پشتئه‌ستووره به میتۆد و ڕێبازێكی زانستی كه پێویستی و ئاره‌زووه كۆمه‌ڵایه‌تییه‌كان دیاری ده‌كات، چونكه سیاسه‌تی كۆمه‌ڵایه‌تی پرۆسه‌یه‌كی هاوبه‌شه. ئه‌م پرۆسانه‌ی سیاسه‌تی كۆمه‌ڵایه‌تی به‌هۆی پێداویستییه كۆمه‌ڵایه‌تییه‌كان له‌پێناو بیناكردنی كۆمه‌ڵگه به‌رهه‌م دێت.
بایه‌خه‌كانی دیاریكردنی سیاسه‌تی كۆمه‌ڵایه‌تی
ده‌توانین بایه‌خه‌كانی سیاسه‌تی كۆمه‌ڵایه‌تی به وردی دیاری بكه‌ین، به‌تایبه‌ت له ڕێگه‌ی ئه‌و هه‌نگاو و وردبوونه‌وانه‌ی خواره‌وه:
یه‌كه‌م: خستنه‌ڕووی ئاستی هه‌ماهه‌نگیی فكری و زه‌ینیی نێوان به‌رنامه و هه‌وڵه كۆمه‌ڵایه‌تییه جیاوازه‌كان.
دووه‌م: خستنه‌ڕووی بواره‌كانی كاركردن و ئاراسته و شێوازی زاڵ له‌سه‌ر كاروباره تایبه‌ته‌كانی پلان و جێبه‌جێكردنی.
سێیه‌م: به‌ئه‌نجامگه‌یاندنی هه‌وڵه یه‌ك له‌دوای یه‌كه‌كان له ئاكامی یه‌كخستنی ئامانجه دووره‌كان.
چواره‌م: یارمه‌تیدانی پلاندانه‌ران له دیاریكردنی ئه‌وله‌ویه‌ته‌كانی دیاریكردنی پلانه كۆمه‌ڵایه‌تییه‌كان.
پێنجه‌م: به‌خشینی كۆمه‌ڵێ مانا به هه‌وڵه‌كانی جێبه‌جێكردن، چونكه په‌یوه‌ندییه‌كی توندوتۆڵ له نێوان فه‌لسه‌فه و پره‌نسیپ و به‌ها ئاكارییه‌كان هه‌یه.
شه‌شه‌م: له ڕێگه‌ی سیاسه‌ته كۆمه‌ڵایه‌تییه‌كانه‌وه ده‌كرێ باشترین سه‌رمایه‌گوزاری بكرێت ئه‌ویش له‌رێگه‌ی توانا و كه‌ره‌سته مرۆیی و ماددی و دامه‌زراوه‌ییه‌كانی كۆمه‌ڵگه‌وه.
حه‌وته‌م: دیاریكردنی سیاسه‌تی كۆمه‌ڵایه‌تیی یارمه‌تیده‌ره له ڕێكخستنی په‌یوه‌ندییه دوولایه‌نه‌كانی نێوان سیسته‌مه كۆمه‌ڵایه‌تییه‌كانی كۆمه‌ڵگه.
هه‌شته‌م: له ڕێگه‌ی سیاسه‌تی كۆمه‌ڵایه‌تییه‌وه ده‌كرێ لایه‌نی كه‌می پێداویستییه‌كانی تاك له كۆمه‌ڵگه تێر بكرێت.
جۆره‌كانی سیاسه‌تی كۆمه‌ڵایه‌تی
ئامانجی سیاسه‌تی كۆمه‌ڵایه‌تی بریتییه له گه‌شه‌سه‌ندن و زیادكردنی ئاستی خۆشگوزه‌رانی ئینسان و پڕكردنه‌وه‌ی پێداویستییه سه‌ره‌كییه‌كانی ژیان له بواره‌كانی په‌روه‌رده و ته‌ندروستی و نیشته‌جێبوون و ده‌سته‌به‌ری كۆمه‌ڵایه‌تی، به‌ڵام بوار و جۆره گرنكه‌كانی سیاسه‌تی كۆمه‌لایه‌تی بریتین له:
١. ئاستی خۆشگوزه‌رانی كۆمه‌ڵایه‌تی و ده‌سته‌به‌ری كۆمه‌ڵایه‌تی و كه‌مكردنه‌وه‌ی بێكاری و زیادكردنی هه‌لی كار.
٢. گرنگیدان به سیاسه‌تی ژینگه‌یی.
٣. به‌رزكردنه‌وه‌ی ژیانی خانه‌نشینان و زۆركردنی یه‌كسانی و دادپه‌روه‌ری كۆمه‌ڵایه‌تی.
٤. چاودێری كۆمه‌ڵایه‌تی و نه‌هێشتنی جیاكاری ڕه‌گه‌زی.
په‌یوه‌ندیی سیاسه‌تی كۆمه‌ڵایه‌تی به بواره‌كانی تره‌وه
په‌یوه‌ندییه‌كانی سیاسه‌تی كۆمه‌ڵایه‌تی به زانست و لقه‌كانی تره‌وه، هه‌مه‌لایه‌ن و هه‌مه‌چه‌شنن، لێره هه‌وڵ ده‌ده‌ین په‌یوه‌ندییه‌كانی به مرۆڤناسی و ئابووری و جوگرافیا و مێژوو بخه‌ینه ڕوو:
سیاسه‌تی كۆمه‌ڵایه‌تیی و مرۆڤناسی
په‌یوه‌ندی ئه‌م لقه زانستییه گرنگه خۆی ده‌بینێته‌وه له لێكۆڵینه‌وه له پانتاییه‌كانی خێزان و رۆڵ و پێگه‌كه‌ی له ژیانی كۆمه‌ڵایه‌تییدا، هه‌روه‌ها خستنه‌ڕووی گرنگییه‌كانی خزمایه‌تیی و پێكهاته جیاوازه‌كانی خێزان و ڕێكخستنه‌كانی ژیان و كاریگه‌ریی بنه‌ڕه‌ته‌كانی ئاسایشی كۆمه‌ڵایه‌تیی له په‌یوه‌ست به هه‌وڵه فه‌رمییه‌كانی ده‌وڵه‌ت له‌باره‌ی خێزان.
سیاسه‌تی كۆمه‌ڵایه‌تیی و ئابووری
له‌م ڕووه‌وه تاوتوێكردنی تێچوونه ئابوورییه‌كانی ده‌وڵه‌ت له‌باره‌ی پرسه كۆمه‌ڵایه‌تییه‌كان، بۆ نموونه یارمه‌تیدانی منداڵان، یه‌كێكه له په‌یوه‌ندییه‌كانی نێوان سیاسه‌تی كۆمه‌ڵایه‌تی و ئابووری، چونكه په‌یوه‌ندییه‌كی توندوتۆڵ هه‌یه له نێوان ئابووری و كۆی كایه كۆمه‌ڵایه‌تییه‌كان، هه‌ندێ له كۆمه‌ڵناسه‌كان پێیانوایه بۆ ئه‌وه‌ی كۆمه‌ڵگه و ده‌وڵه‌تێكی به‌هێز دروست ببێت، پێش هه‌موو شتێك پێویسته ئابوورییه‌كی به‌هێز دروست ببێت.
سیاسه‌تی كۆمه‌ڵایه‌تیی و جوگرافیا
جوگرافیا به شێوه‌یه‌كی گشتی هه‌وڵ ده‌دات تاكو زانیاری له‌باره‌ی مۆدێله ژینگه‌ییه‌كانی دابه‌شكردن و پێشكه‌شكردنی خزمه‌تگوزاری بخاته‌ڕوو، هه‌روه‌ها نه‌خشه‌ی سنوور و سیاسه‌تی به‌رێوه‌بردنییان شی بكاته‌وه و سوود و زیانه‌كانیان ده‌ستنیشان بكات. وێڕای ئه‌وه‌ش هه‌وڵ ئه‌وه ده‌دات كه ڕێژه‌ی دابه‌شكردنی خزمه‌تگوزارییه‌كان به‌شێوه‌یه‌كی دادپه‌روه‌رانه له سه‌رتاپای كۆمه‌ڵگه هه‌ڵبسه‌نگێنێت.
سیاسه‌تی كۆمه‌ڵایه‌تی و مێژوو
په‌یوه‌ندی سیاسه‌تی كۆمه‌ڵایه‌تی و زانستی مێژوو په‌یوه‌ندی دوور و قووڵه، چونكه هه‌وڵی هه‌ڵسه‌نگاندن و شیكردنه‌وه‌ی پێشكه‌وتنی سیاسه‌تی كۆمه‌ڵایه‌تی به‌درێژایی زه‌مه‌ن له رووی مێژووییه‌وه بایه‌خێكی یه‌كجار زۆری هه‌یه. هه‌روه‌ها هه‌وڵی به‌راوردكردنی كرده‌یی و تێڕوانینیان به‌رامبه‌ر خزمه‌تگوزارییه‌كانی پێشتریش ده‌درێت بۆ ئه‌وه‌ی بتوانرێت له دۆخی هه‌نوكه‌ییدا خزمه‌تگوزاری باشتر و گرنگتر و سوودمه‌ندتر پێشكه‌ش بكرێت. وێڕای ئه‌وه‌ش، په‌یوه‌ندی ئه‌و دوو لقه زانستییه بۆیه گرنگه چونكه هه‌وڵی زانینی چۆنیه‌تیی چاره‌سه‌ركردنی كێشه كۆمه‌ڵایه‌تییه‌كان به‌درێژایی مێژوو ده‌دات و ده‌یكاته به‌رده‌بازێك بۆ زاڵبوون به‌سه‌ر كیشه كۆمه‌ڵایه‌تییه‌كانی ئێستا.