ڕەئووف حەسەن(1945-2018)ز
ڕەئووف حەسەن نازانم دووری، یان نیزك، ماوەیەكە نە دەنگت هەیە، نە ڕەنگ، ئەوەسا بێسەر و شوێنی، نە من و نە هاوەڵانی ترت نادوێنی، دیارە من و تۆ بۆ هەمیشە توناوتوون كەوتووین، بەهەرحاڵ لە هەركوێ هەیت گوێم لێ بگرە.
نازانم لای تۆ چۆنە؟ ئێرە هەروەك ئەوسایە، چۆنت دیوە فەرتەنەكە هەر وایە، عەقڵی ئاڵۆزی و تووڕەیی كەفچڕێنە، ڕەشەبای قین بەرەو هەوارگەی ژان، گڵۆڵەئاسا دەیبا تەوژمی با، ڕوخسارەكان لە برسێتی سەختترە، لە بەستەڵەك ڕچاوترە، لە ڕسوایی بەرچاوترە… دڵەڕاوێكی، ترس، دوودڵی، تۆقیان، ریازەتی خەڵوەتگایە، قاتیوقڕی حەقیقەتە، تۆمارێكە و دوایی نایەت ڕەئووف!
تۆ بەو دەردە ڕۆیشتیت دوایی بێت یان نا، دڵنیام ئیدی غەمی ئێرە ناخۆیت… من دەزانم لە سەرەتاوە تا مردن میعراجی ژان بووی، تەڕبووی، بارانی بۆنەهات و بۆ تاوێك دەستی نەوازشت نەدی… رەئووف دەنگت نەگەیشتە كەس، لە قامووسی ڕەهادا، گڵۆڵەئاسا با دەیبردی، هەمیشە قوژبننشین. باوەڕت لە غەم ڕاستگۆتربوو، لە قەتڵگای عیشقدا سینەسپەر هاواری هانت نەغمە سەرای عاشقان بوو وتەت باوەڕت ژیانت هاواری هان بوو، بێ دەربەست بووی لە بەردبارانی شووشەی سكووت ملت دەنا بەرەو لای مۆمی شەوبێدارانی خەڵوەتگای فرمێسك.
ڕەئووف، لە بیرتە لە هەرێمی تەلبەنا غەزەلی گریانت بە دیواری پڕوپووچا هەڵدەواسی؟
دەتوت خۆمە هیچتان نەهێشتەوە، سەدكوڕەكەچەڵ بازیان بەسەرەوە نیشتەوە…
دەتوت… لەم دیارە بێ بەهارە باجی تێگەیشتن، فرەزۆرە، من درۆزەگەری دەكەم و ئەو باجەی دەدەم. ئاخر برادەرینە ڕێگایەكە پیاچوومە لە باوەشی لۆمە و زەردەخەندەیدا، پەروەردەبوومە، ئەوەسا لە چركەی پووچا، لە ئەبەدیەتی خەما ئاوێنە بەدەست دەنواڕمە سریالیزمی ڕوخسارما.
ئەوەم لەبیرناچێت دەتوت: وەرە بمكوژە، ئەوەسا میحرابنشین دەم بە جوێنە، ڕمووزن مۆم داگیرسێنە…
ڕەئووف… لەوانەگەڕێ، ئێمەیش تاك و تەراك پەیتاپەیتا بەرەوهەتاهەتا ڕێچكەمان بەستووە… ئەمڕۆ لێرە كۆبووینەتەوە، سبەی بۆ من كۆتەڵگیرە، ئیتر ئەم كوردە وایە تا هەیت تۆ نیت، كە مردی دەزانی تۆ چیت، ئەوەیش زۆر ناكێشێ لە بیری دەچێتەوە.
منیش كوردم ئەوە نییە پیاتا هەڵدەدەم و دەتلاوێنمەوە… منیش وەك هەر كوردێكی تر، زۆرتر مردووپەرستم تاژیان.
ئەوەی سەرەوەم لە چلەی ماتەمینی ڕەئووف حەسەن لە سلێمانی خوێندەوە.
زەمانێك بوو ڕەئووفم دەناسی، زۆرتر هەر لە دوورەوە لە ڕێگەی تەلیفۆنەوە، ئەو لە سلێمانی دەژیا من لە بەغدا…وابزانم لە هەراوبەزمی ڕۆمانی “كۆردەرە”ی ڕەئووف ڕۆمانی كۆردەرەی هەڵسەنگاندبوو، ئاخر ڕۆمانی كۆردەرە قارەمانەكەی كەسێكی ئەندامی حزبی شیوعی عێراقی بوو، ڕەئووفیش وەك فكر و ئایدۆلۆژیا هەما بیروڕای هەبوو…
چەند ساڵێك گوزەرا، ڕۆژێك یەكێك لە برادەرانی ناوەندی ڕۆشنبیریی پێی وتم: برادەر تۆ دەتوانی یارمەتی بڕێك لە برادەرانی نووسەر بدەی، ئەویی من بیزانم بە كوردی و عارەبیشەوە ئەوی بتوانی كردووتە، جا چەند نووسەرێك هەن وەزعی ژیان و گوزەرانیان سەخت و دژوارە، بەڵكوو بتوانی كارێك بۆ ئەو برادەرانە بدۆزیتەوە؟
لە وەڵامدا وتم من لە شاری شەنگار كارخانەیەكی گەورەی بەردبڕینم هەیە “حەلان” لەوێ دەتوانم كاریان بۆ دابین بكەم.
وتی ئێوارە تەلیفۆنت بۆ دەكەم، كابرا وتی: پێنج كەسن، ڕەئووف حەسەن و چواركەسی تر.
بەهەرحاڵ كابرا تەلیفۆنی كرد و وتم: با ڕۆژی شەممە بڕۆن بۆ شەنگار بۆ خۆمیش دێم.
شەممە خۆم گەیاندە شەنگار و جێگە و شوێنم بۆ دابین كردن، لەو كارخانەیەدا زۆرتر لە 170كرێكار تیا كاری دەكرد.
مانگی یەكەم گوزەرا، لە مانگی دووهەمدا سەرپەرستی كارخانەكە تەلیفۆنی بۆ كردم و وتی: كرێكارەكان مانیان گرتووە.
وتم: حەتمەن لە نان و خۆراك و جێگە و شوێنیان ناڕازین؟
وتی: فلانی وانابێ وەرە بۆ ئێرە و ئەو وەخت دەزانی. مەجبوور كوتام بەرەو شەنگار.
دەركەوت كاك ڕەئوف كرێكارەكانی هانداوە تا مان بگرن.
ڕەئووف و ئەوانی ترم بانگ كرد و وتم: باشە كاك ڕەئووف بۆ؟
وتی: من وام لاچاك بووە دەتوانی وەدەرم نێیت.
وتم: دڵنیابە وەدەرت نانەم، بەڵام بوویتە هۆی نانبڕینی بڕێك لەو كرێكارانە.
كرێكارەكانم كۆكردەوە و لەگەڵیاندا دوام، سەرئەنجام بۆم دەركەوت سێ كەس لە كرێكارەكان هۆكاری سەرەكی ئەو گۆبەنەن.
هەرسێ كرێكارم هێنا و ڕەئووفیشم دانا و وتم: كاكە ئەو كارخانە لە هەرچی كارخانەكانی هاوشێوەی ئێرە باشترە، چ لە ڕووی مووچەوە، یان خواردن و سەعاتی كار.
وتم: ڕەئووف من بە تۆ ناڵێم بڕۆ، بەڵام سێ كەسەكە لێرە ناتوانم بیانهێڵمەوە، ئەگەر شەریكەكەم بەم هەرایە بزانێت گرفتی گەورە بۆ ئەو سێ كرێكارە دروست دەكا و منیش ئەوەم ناوێت.
ڕەئووف وتی: مادەم ئەو سێ كەسە وەدەر دەنێیت منیش دەڕۆم.
وتم: ئەوەیان مەیلی خۆتە.
ڕەئووف حەسەن كەسێك نەبوو بتوانێ فەرمانی هەڵە و دانیشەی پێ بوترێ… كارخانەكەی ئێمەیش لە باكووری شەنگاردا چوار دەوری شاخ بوو، ڕەئووفیش منداڵی سلێمانی بوو، شەوخواردنەوە و گفتوگۆی جۆراوجۆر بوو، هەر ئەوەندە توانی لەوێڕا بمێنێتەوە.
پێوەندیی نێوان من و ڕەئووف بەهێزتر بوو، لە زۆربەی بۆنە ئەدەبییەكان و ڤیستیڤاڵەكان یەكترمان دەدی بەتایبەت لە دوای هەڕووژانی سەددام و دەسگاكانی بەعس.
لەم دوادوایەیدا بووبووە شۆفێری تاكسی.. بنواڕە ئەدیبێك بە تەواوی مواسەفاتەوە، دوای پەنجاساڵ نووسین و بەرهەم، لە تەمەنێكی زۆردا ناچار بێت ببێتە شۆفێری تاكسی… بەراستی نەنگە بۆ سیستەم…