ساڵانە سەدان هەزار گەشتیار سەردانی مۆزەخانەی ئۆسكار شندلر دەكەن

ئاریان دەرگەڵەیی – هه‌ولێر

بە هەزارەها خەڵك بە نەتەوەی جیاجیا لە شەقامی (لیپوای) كراكۆف وەستاون بۆ دیتنی موزەخانەی ئۆسكار شیندلر (Oskar Schindler’s Enamel Factory)، كە یەكێكە لە مۆزەخانە گرنگەكانی جیهان. شارەزایەكی گەشتیاری لە هەرێمی كوردستانیش پێی وایە كاتی ئەوە هاتووە كە هاوشێوەی پۆڵەندا هەرێمی كوردستانیش گرنگی بە كردنەوەی موزەخانەی مێژوویی بدات، چونكە پێشمەرگەی كوردستان هاوشانی سەربازە پۆڵەندییەكان لە مێژوودا سەركەوتنی مەزنیان تۆمار كردووە.

فیلمی لیستی شیندلر لەلایەن ستیڤن سپیلبێرگەوە كاری دەرهێنانی بۆ كراوە و بە یەكێك لە فیلمە جیهانییەكان نایابەكان ناو دەبرێت، كە چەندین خەڵاتی بەدەست هێناوە (لەوانەش حەوت خەڵاتی ئۆسكار)، ئەوانەی ئەو فیلمەیان بینوە گرنگە سەردانی مۆزەخانەیەكی ڕاستەقینە لە پۆڵەندا بكەن كە كارگەی ڕاستەقینەیە. بە زمانی پۆڵەندی بە فابریكا ئیمالیا ئۆسكارا شیندلێرا ناسراوە، كە دەتباتە دڵی ناوچەی پیشەسازی پۆڵەندا. بەڕاستی شوێنەكە هێشتا لە كارگەیەك دەچێت. لە ناوەوە بەشە جۆراوجۆرەكان و یەكەیەكی دەنگی و ڤیدیۆیی و نمایشگەلێك هەن كە باسی ئەوە دەکا چۆن ئۆسكار شیندلر، هەزاران زیندانیی پۆڵەندی و نەتەوەی دیكەی لە ژووری قڕكردن رزگار کرد.
مەبەستی مۆزەخانەكە پیشاندانی مێژووی كارگەكەیە لە چوارچێوەیەكی مێژوویی فراوانتردا. لە 45 ژووری پێشانگاكە كراكۆڤ و دانیشتووانەكەی لە سەردەمی جەنگی جیهانیی دووەمدا نیشان دەدەن. پێشانگاكە بەسەر چەند بەشێكدا دابەش كرابوو كە تایبەت بوو بە پرسە بابەتییە تایبەتەكان: شەڕی ساڵی ١٩٣٩، ڕۆڵی كراكۆڤ وەك ناوەندی دەسەڵاتی حكومەتی گشتی، ژیانی ڕۆژانەی دانیشتووانەكەی، چارەنووسی جوولەكەكانی كراكۆڤ، دەوڵەتی نهێنی، وەك هەروەها مێژووی ئەو كەسانەی لە كارگەكەدا كاردەكەن و چیرۆكی خودی ئۆسكار شیندلر. پێشانگاكانی مۆزەخانەكە بە بەڵگەنامەی دەوڵەمەندی فۆتۆگرافی و ئەرشیفی لە كۆمەڵەكانی پۆڵەندی و بیانییەوە تەواو كراون. لقەكە لە ١٠ی حوزەیرانی ٢٠١٠ بە فەرمی كرایەوە.
ئەگەر بتەوێت تێڕوانینێكی باش لەسەر جەنگی جیهانیی دووەم و چۆنیەتیی ڕزگاركرانی پۆڵەندییەكان لە كاتی هۆلۆكۆستدا كۆ بكەیتەوە. ئەوا پێویستە سەردانی ئەو مۆزەخانەیە بكەیت.
دوای جەنگی جیهانی دووەم، كارگەكە لەلایەن خەزێنەی دەوڵەتەوە دەستی بەسەردا گیرا و لە ساڵی ٢٠٠٥ بوو بە مڵكی شاری كراكۆڤ. لە ساڵی ٢٠٠٧ەوە كارگەكە لە نێوان دوو دامەزراوەی ڕۆشنبیریدا دابەش كراوە: مۆزەخانەی مێژوویی شاری كراكۆڤ (كە لێرەدا پێشانگایەكی هەمیشەیی دروستكردووە كراكۆڤ – داگیركاری نازییەكان ١٩٣٩-١٩٤٥) و مۆزەخانەی هونەری مۆدێرن. هەروەها كارگەی شیندلر میوانداریی پێشانگای كاتی و نمایشكردنی فیلم و بۆنە و بۆنەی دیكە دەكات.
پێشانگاكە ڕەنگدانەوەی ڕابردووی شارەكەیە لە ساڵی ١٩٣٩وە تا ئەو كاتەی كە لە داگیركاریی ئەڵمانیا و سەپاندنی باڵادەستی كۆمۆنیستەكانی سۆڤیەت “ئازاد” بووە.
پێشانگەكانی كارگەكە، بنیاتنانەوەی ڕووداوەكان، وێنە و تۆمارەكانی ئەو سەردەمە دەتگوازنەوە بۆ یەكێك لە سەختترین ساڵەكانی پۆڵەندا، کارگەی شیندلر لەنێو ئەو شوێنە گەشتیارییانەیە كە ساڵانە سەدان هەزار گەشتیار لە جیهاندا سەردانی دەكەن لە كراكۆڤ و پێویستە بە دڵنیاییەوە، بەهۆی بەشە سەرەكییەكەی لە مێژووی پۆڵەندا.
لە سەرانسەری مۆزەخانەكەدا تابلۆی جۆراوجۆر بە زمانی ئینگلیزی بڵاو بوونەتەوە كە مەبەست لێی ڕوونكردنەوەی ڕووداوەكانە.
ئۆسكار شیندلر، بەهۆی دەستكەوت و بوێرییەكەیەوە، ناوی خرایە لیستی ڕاستودروستەكان لە نێو گەلاندا. مێژووی كارگەكە و خاوەنەكەی لە ڕۆمانی كەشتیەکەی شیندلر لە نووسینی ڕۆماننووسی ئوسترالی تۆماس كینیلی باس كراوە. ستیڤن سپیلبێرگ فیلمی درێژی لیستی شیندلری لەسەر بنەمای ئەو رۆمانە دەرهێناوە و بە شێوەیەكی بەرچاو لە پۆڵەندا وێنە گیراوە.