كتێبى ” یاده‌وه‌ری و هەڵوێست”
لوقمان مستەفا – هه‌ولێر
لە نوێترين بەرهەمی بڵاوکراوەیدا نووسەرو عه‌میدی پۆلیس “موحه‌مه‌د جه‌زا عه‌بدوڵا” كتێبی نوێی بەناونیشانی “یاده‌وه‌ری و هه‌ڵوێست – ” ته‌مه‌نێك له بنده‌ستی ڕووداوه‌كان” بڵاوكردەوە. كه ئه‌م كتێبه كۆمه‌ڵێك ڕووداوو بەسەرهاتە.
حه‌سه‌ن هه‌مزه، له پێشه‌كیدا ، ده‌ڵێت: “چه‌مكی ئۆتۆ بایۆگرافی” چه‌مكێكى گشتگیره و به مانای نووسینه‌وه‌ی ژیانی كه‌سێك دێت له‌لایه‌ن خودی خۆیه‌وه . دیاره وه‌ك سه‌رجه‌م ژانره‌كانی تری ئه‌ده‌ب، ئه‌میش یه‌كێكه له ژانره گرنگه‌كان كه ده‌كرێت چه‌نده‌ها توێژینه‌وه و لێكۆلینه‌وه‌ی له‌سه‌ر ئه‌نجام بدرێت له ره‌وانگه‌ی زۆر له زانسته مرۆییه‌كانه‌وه ، وه‌ك سایكۆلۆجیا و سۆسیۆلۆجیا و ئاواتناسی و زۆر كایه‌ى مه‌عریفیتر، جیاوازی بنه‌ڕه‌تی له نێوان چه‌مكی “ئۆتۆبایۆگرافی” و چه‌مكی “یاده‌وه‌ری” په‌یوه‌سته به‌و به‌سه‌رهات و رووداوانه كه له‌ناو ڕه‌وتی ژیان و بیركردنه‌وه‌ی خاوه‌نه‌كه‌یدا بوونه‌ته به‌شێكی زیندوو له یاده‌وه‌ری درێژخایه‌نی خاوه‌نه‌كه‌ی. ” حه‌سه‌ن هه‌مزه” باس له‌وه‌ش ده‌كات، كه ئه‌م كتێبه‌ی نووسه‌ر “محه‌مه‌د جه‌زا عه‌بدوڵا” له چه‌ند به‌شێك پێكهاتووه و خوازیارم ئه‌و به‌شه‌ی تایبه‌ته به یاده‌وه‌رییه‌كانی، خوێنه‌ر بتوانێت له دوای خوێندنه‌وه‌یان زیاتر به كه‌سایه‌تی و بیركردنه‌وه‌ی نووسه‌ری ناوبراو ئاشنابێت، ناوبراو، كه‌سایه‌تییه‌كی ناسراوی شاری سلێمانییه و له ماوی سی ساڵ كارو خزمه‌تكردنی له ناوه‌ندی هێزه‌كانی ناوخۆی عێراق و هه‌رێمی كوردستاندا، له سێكته‌ر جۆربه‌جۆره‌كانی وه‌ك فیاكه‌وتن، ڕه‌گه‌زنامه، فرۆكه‌خانه‌ی نێوده‌وڵه‌تی به‌غدا، نه‌هێشتنی تاوان، دواقۆناغی خزمه‌تكردنیشی وه‌ك به‌ڕێوه‌ری پاسه‌پۆڕتی پارێزگای هه‌ولێر، ژیانی به‌سه‌ربردووه و كاره‌كانی ئه‌نجامداوه.
نووسه‌ر، عه‌میدی پۆلیس، محه‌مه‌د جه‌زا عه‌بدوڵا، له لاپه‌ره‌ی چه‌ند ووشه‌یه‌كی پێویست، ئه‌وه‌ی خستۆته‌ڕوو، كه ئه‌گه‌رچی وه‌ك كارمه‌ند و ئه‌فسه‌رێكی پۆلیس ناسراوم، به‌ڵام وانه‌كانی ژیان فێری كردووم كه مه‌عریفه و ڕۆشنبیری ئه‌و رووناكییه‌ن به‌رده‌وام له هه‌نگاونانمدا به‌رده‌مم زیاتر رۆشن ده‌كاته‌وه، بۆیه كاری ڕؤشنبیری بۆته چالاكی دووهه‌می ژیانم، له پاڵ كار و خزمه‌تی وه‌زیفیم. له‌م تێگه‌یشتنه‌مه‌وه و بۆ ماوه‌یه‌ك بوومه به‌رپرسی ده‌ركردنی گۆڤارێكی تایبه‌ت به به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی پۆلیسی سلێمانی، كه به زمانی عه‌ره‌بی مانگانه ده‌رده‌چوو به ناوی “المجله الجنائیه” وه بۆ هه‌موو پارێزگاكانی عێراق ره‌وانه ده‌كرا.
نووسه‌ر، باس له‌وه‌یش كردووه، كه له هه‌رزه‌كاریشمه‌وه ئاره‌زووی گوێبیستی شیعر و خوێندنه‌وه بووم، له‌م بواره‌شدا چه‌ند به‌رهه‌مێكم به‌م دواییانه خستۆته بازاره‌وه به ناوی “نه‌وای ساز” ، “روومالێك له جوانی” ، ” ره‌وسه” و كۆبه‌رهه‌می شیعری به ناوی “خۆزگه” ..وه كۆمه‌ڵێك نووسینیشم له طۆڤاری سلێمانی بڵاوكردۆته‌وه، كه له‌به‌شێكی ئه‌م كتێبه‌دا دووباره بڵاوم كردۆته‌وه. ئه‌م كتێبه‌ی ئێستای به‌رده‌ستی خوێنه‌رانه له‌چه‌ند به‌شێك پێكهاتووه كه له پێرستی كتێبه‌كه‌دا و له دوا لاپه‌ره‌یدا ناوی به‌شه‌كان و ژماره‌ی لاپه‌ره‌كانیانم خستۆته‌ڕوو.
ئازاد پێنجوینی، نووسه‌ر و شاعیر، به‌م جۆره باس له‌و كتێبه ده‌كات وده‌ڵێت: “پیاوێک چەشنی کارمامز کەچۆن هەنگاوی بوێرانەو گەورە دەنێت بەسەرتاشە بەردەکانی گەردووندا بەو شێوەیە هەنگاوی گەورەی ناوە بەسەر تاشە بەردەکانی ئازایەتی و چاو نەترسی ڕوداوەکاندا ئاخر ئەوە ،محه‌مه‌د جەزای ، نووسەرو خەمخۆری ڕوداوگەلێکی مێژوویە که‌چەشنی کارمامزەو لەسوچێکی هۆڵی سەر ستەیجی نمایشەکان بەبێ دەنگی چاوی بڕیوەتە تیشکی خۆرو لەدەلاقەکانی بن هەنگڵی سینەی فراوانیدا چەندین پەرتووکی جوانی وەک ڕەوسەو شیعرو پەندی ژیان و شانامەو چیرۆکە سەرسوڕهێنەرو ڕوداوە واقعیەکانی نەخشاندوە، ئەم پیاوە هەڵگری سیفاتی، گوڵچنە، کە لەدەسپێکی تریفەدا وشەکانی وەک شەبەنگ و زەردەپەڕو سەحەرێکی نوێیە بۆلە لەدایکبوونێکی نوێ دێڕەکانی هەرلاپەڕەیەکی گوڵ چنینەوەیە لەگوڵ عوزاری پەرتوکە کانیدا من به ڕاشکاوی ده یڵێم..نووسین به شێکه له ،گوڵچن، “محه‌مه‌د جەزاش ” به شێکی گرنگی داهێنانە لەڕۆحی ،گوڵچن.
هه ڵبەتە نووسین بووەتە خۆراکی ڕۆحی بۆ ئەم نووسەرە چەشنی هارمۆنی زایەڵەی مۆزیک ڕۆحیشی بووەتە کانی عاشقانی دنیای ئەوینی داهێنان لە وجودی ڕۆح ئاسادا مرۆڤێک نووسین هەستمەو ئاوێتەی ئاوەزمە بۆناسینی خودو هەنگاوم تا مرۆڤ بوون دواجاریش لەدایکبوونی پەرتوکێک لە جێکردنەوەی ڕۆحمدا بۆگەنجینەی ئەدەبی یادەوەریم تا دەگمەنترین هەڵوێستم لەڕوداو گەلێکی بێ وێنە کە وای کردوە بتوانم ئه ودیو دیوار ببینم به چاوی دڵ ئه ودیوی جوانیه کە ی گوڵ هه‌ست پێ بکه‌م ده بینین ڕوداوه‌کان له واقیعدا بوونیان هه‌یه هه‌ر بۆیە ئێمە لەسەرزەوین تائه‌و سروشت وژیانە جوان وپه‌روه‌ردە بکە ین.. بەدیوە ڕاستیەکەی ئەم گەردونە ببینین و هەڵوێستمان لەڕونیدا سەرچاوەی گرتبێت نەک لە دۆخی تەمومژاویدا کەدواجار بە ونبوونی هەموو ڕاستیەکان ئاسەواری یادگەکان نەمێنێ و بەجارێک هەڵوێست لەگۆڕبنرێت.
ئاخر دنیای نوسین.ڕوداوخوڵقاندنە..به واتایه‌کی تر، ده‌رخستنی دیوە جوانە شاراوه‌که‌ی ئه‌م که‌ونه‌یه ، من ئولفه‌تم به‌دنیای سروشتە وه‌گرتوە وە ده‌شکرێت من وه‌ک..گوڵچن..کە لە دنیای نووسیندا.سه‌رقاڵم وە سروشتم ئاوێتەبووە له گه‌ڵ هه‌ربیرکردنه‌وه‌یه‌کی مندا به‌ئاوێتەی خۆسەلماندن لەڕوانگەی هەڵوێستی نووسینمەوە ، پیاوێک، به یانیان بای نه‌سیم وسازگار ئه‌یدا له ڕوخساری بیرەوەریەکانی ئالێرەدا هەڵوێست لەدایک دەبێ ئارامیه‌ک تەواوی ڕوخسار داده‌پۆشێ بەیه‌کجاری دڵ ده‌بێتە سروه‌ی بیانی دەربڕینی هەر وشەیەک لە بەرپرسیاریەتی ئاکاری نووسیندا وەک خوڕه‌ی ئاوی ڕون و هاژەی کانیاوی لێدێت جریوەی دێڕەکان چەشنی ورتە ورتی پاساری وخوێندنی شالوره کان..ئاوازێک ده‌خوڵقێنن. کە ده‌بێتە پەرتوکێکی بەهەڵوێست به ئاسمانی بیری نوسەرەوە ئاورنگی گوڵو گه‌ڵاو له‌رینه‌وه‌ی چڵی داره‌کان نه‌رمه پیاسه‌ی ئێوارانی ڕایەخی گژو گیای بوژانەوە بوەتە ئاوێتە یه‌ک له چیرۆک و سەرگوزشته‌کانی گوڵچن تا ئه‌وه‌ی له‌وسروشتە خودا پێداوەدا جوانترین پەرتوکی مێژوی ڕاستیەکان بۆهەموو زەمەنەکان له‌به‌رده‌ستی خوێنه‌راندا لە دایک بێت پەرتوکێک بۆ ئەوانەی تەژنەن بۆ یادەوەری و هەتوانیان بە هەڵوێستەکان ساڕێژ دەبێت.ئاخر ئەم کتێبه فێری هه‌موو وانه‌کانی ژیانمان ده‌کات بێ ئه‌وه‌ی بێزارمان بکات..فێری ئەوەمان دەکات چۆن هەڵوێستە بکەین لەگەڵ ڕوداوەکاندا فێرمان دەکات باشترینی وانەی یادەوەریەکان بین لە ئاراستەی ژیانێکی بەخەم داپۆشراو تا لەدەروازەی لاپەڕەکانیەوە گەشبینی بدۆزینەوە
من گوڵچنم بەهۆی کتێبی ڕوماڵێک لەجوانیو ڕەوسەوە ناسی .بەڵام بۆناسینی قوڵایی ناخی نوێترین کتێبیم خوێندەوە بەناوی، یادگەوهەڵوێست ،کە له‌دوای خوێندنەوەی چەندجارێک ڕۆحم ئاوێتەی هەڵوێستی گەلێک چیرۆکی ناوازەی بوو کە ئەوەندە بوێرانەو ڕاستگۆیانە چنیویەتی کتێبێک کە لەخوێندنەوەیدا خەیاڵم بو بەشێک لە یادەوەری ڕوداوەکان ، وەک هە ڵوێستیش تەواوی ئەندێشەمو خامەکەم و بیرکردنەوەم لەتەک خۆمدا هەڵوێستیان لەسەر ئەم نووسەرە وەرگرت .تا یادێکی ئەم کتێبە لەیادگەی نوسینمدا بکەمە خوێندنەوەیەک لەتەک ڕاستیەکاندا نەک ئەوەی هاتبم و بەشانوباڵی ئەم نووسەرەدا هەڵبدەم، چونکە ئەم پیاوە پێویستی بەوە نیە .بایەخ دارەو بەشێکی گرنگی بایەخی جوانترکردنی ڕاستیەکانە لەچوارچێوەی هەوڵەکانیدا بۆیە هەڵوێستەکانی جێگەی بایەخی هەموولایەکە لەخودی چیرۆکە واقعیەکاندا.
ئازاد پێنجوینی، ده‌شڵێت: ” هەرخۆیەتی کە بوەتە جوانترین هەڵوێستی کڵپە سەندووی تینێکی بە هێز بۆکاڵفامەکانی مێژوو،تا هەڵوێست و ناهەڵوێست لەیادگەی مرۆڤەکاندا لەقاڵب بدات چەشنی قاڵبی بەزێڕبوون
ناوی درامای ڕاستیەکانی ژیان.یادگەو هەڵوێستە
جۆری دراما..مێژووی ، داستانی
کرۆک .تراژیدیایەکی شیرین،کۆمیدیایەکی تاڵ
بەپێنوسی، بوێرترین پیاوی سەردەم،گوڵچن،
شوێنی نمایش…هۆڵێک لەجلیوەی پەرتوکێکی ڕەسەن…ساتی بینین، ڕوماڵێک لەجوانی
نرخ..تێ ڕامان لە گەورەیی خامەیەک..ڕوخسارێکی بێ گەرد لەڕەوسە…
ئەرێ ئەوخەڵکە دەبینم بوخچەیەک گوڵیان لەکۆڵ ناوەو هەرواش بەهەڵە داوان ڕادەکەن
منیش خەمم بو بزانم
پرسیارم کرد بۆکوێ دەڕۆن؟ یادگە جوابی دامەوە،تێرنابین لەوشەی سەرپەڕەکانی گوڵچن
بۆیە دەڕۆین تاببینە دروشمی بوێریەکانی…
کۆمەڵێک خەڵکی ترم بینی زۆربەئارامی دەڕۆشتن بەرەو هۆڵەکە پرسیارم کرد؟