عومەر چنگیانی
لە دانیشتنی بۆردی باڵای ئامادە کردنی گوتاری هەینی، لە یەک شەممەی ڕابردووتر ٢٥ی شوباتی ٢٠٢٤ دا بەئەرکمان زانی بۆ هەینی ١ی ئاداری ٢٠٢٤ تیشک بخەینە سەر ڕاپەڕینە مەزنەکەی کوردستانیان و زۆرێک لە مامۆستا بەڕیزەکان پێیەوە وابەستەبوون و لێرە دا پوختەیەکی دەخەمە بەردیدی بەڕیزتان:
خوای گەورە لە پەنجا و حەوتهەمین ئایەتی سورەتی (رووم)دا دەفەرمێت: (لەڕۆژی سەڵادا پۆزش هێنانەوەی ستەمکاران بەدەرد ناخوا و سوودیان پی ناگەیێنیت و لێیشیان ناخوازرێت پاساو بێننەوە).
وەک چۆن پرەنسیپێکە لە نێو هەموو مرۆڤەکاندا جێبەجێ دەکرێت و تیۆرێکی زانستیشە، “بۆ هەر کردارێک کاردانەوەیەک هەیە کە لە هێزدا یەکسانە و لە ئاراستەدا پێچەوانەیە” ئەو نادادپەروەرییەی کە لە سەردەمی رژێمی لەناوچووی عێراقدا لەلایەن ڕژێمی بەعسەوە وەک وڵات، لەگەڵ ئەوانەی دراوسێی بوون، لەگەڵ مرۆڤایەتی بەگشتی و پاشان لەگەڵ گەلانی کوردستان بەتایبەتی، بەشێوەیەک بوو کە هەرکەسێک دڵی زیندووی هەبوو بێ، یان بە ئاگاییەوە گوێی لێ بوبێ، تەنیا چاوەڕێی ئەوە دەکرا کە ستەملێکراوان هەستن و لێی دەربچن، بۆ ئەوەی ئەو ڕاپەڕینە پڕ بەرەکەتەی کە لە ٥ی ئاداری ١٩٩1 دەستی پێکرد ڕووبدات و لەدایک بێت و گڵپەکەی نەکوژێتەوە تا دەرئەنجامەکەی دەبێتە گۆڕان لە تەواوی ناوچەکە، و گواستنەوەی گەلانی کوردستان لە بارودۆخێكەوە بۆ بارودۆخێكی دیکە و نزیک بونەوەی لەوەی کە شایەنیەتی، لێرەدا ڕۆشنایی دەخەینە سەر لایەنەکانی ئەو ڕاپەڕینە :
تەوەری یەکەم: کۆتاییهاتنی ستەم و نادادپەروەری حەتمییە:
ئێمە دەزانین کە قسەکردن لەسەر نادادپەروەری قسەیەکی گەورە و تایبەتە، دەمانەوێت قۆناغێکی تراژیدیی مێژووی ناوچەکەمان بیربخەینەوە، کاتێک بە وردی سەیری دەقە قورئانییەکان و سوننەتی پێغەمبەر دەکەین، ژمارەیەک ئایەت و ڕووداومان دێتەبەرچاو کە دەرئەنجامەکانی نادادپەروەری بوونە، وە ستەمکارانمان بیردەخەنەوە. پێغەمبەری خوا (دوعا و سڵاوی خوای لەسەر بێت) دەفەرموێت: خۆتان لە ستەم و ناعەدالەتیی بپارێزن، چونکە نادادپەروەری تاریکییە لە ڕۆژی قیامەتدا.
بەڕاستی ئەوانەی کە لەبیریان بێت لە ماوەی دەیان ساڵی ڕابردوودا لەم ناوچەیەدا بە چاوی خۆیان چەندین جۆری نادادپەروەرییان بینیووە، ئەو نادادپەروەرییەی کە ڕژێمی دڕندەی بەعسی عەفلەقی پراکتیزەی کرد، کەمتر نەبوو، ئەگەر زیاتریش نەبێت، لەوەی کە ئەوانی تر پێش سەردەمی ئێمە پراکتیزەیان دەکرد، ژێرخانی وێران کرد و ڕووخاندنی، بناغە کۆمەڵایەتییەکانی ناوچەکەمانی وێران كرد، بۆ ئەوەی بتوانین ئەو ناعەدالەتییانە کورت بکەینەوە لە ڕووخاندنی گوندەکان و جێبەجێکردنی هەڵمەتەکانی بە ناو (ئەنفال) بۆ کوشتنی بێتاوانەکان، و ناچارکردنی خەڵک بۆ خزمەتی سەربازی ناچاری بۆ بەشداریکردن لەو شەڕانەی کە هیچ بەرژەوەندییەکیان نەبوو، تەنها بۆ ئەوەی ستەمکارەکە بتوانێت بڵێت (من پاڵەوانی سەرکەوتن و ئاشتیم و من سەرکردەی پێویستم) و ناوی زۆری بۆ خۆی تەرخان کرد تا ژمارەی ناوەکان گەیشتە ٩٩ ناو، پەنا بە خوا. بەڵام یاسای خودا لە گەردووندا بۆ ماوەیەکی نادیار ئاسۆ بۆ ستەمکار ناکاتەوە، واتە نادادپەروەری ماوە و وادەی هەیە کە ڕەنگە کورت بێت. وەک پێغەمبەر باسی دەکات. پێغەمبەری خودا (دوعا و سڵاوی خوای لەسەر بێت) دەفەرموێت: (خودا ماوە بە ستەمکار دەدات، بەڵام ئەگەر بیگرێت، وازی لێناهێنێت )، ئێمە لەم بوارەدا موعجیزەمان بینیوە خودای گەورە لە ماوەی چەند ڕۆژێکدا ستەمکاران و دەسەڵاتیانی لەناوبرد و بوون بە نموونە بۆ هەمووان.
تەوەری دووەم: پاراستنی دەستکەوتەکانی ڕاپەڕین:
هەروەک دەزانن هەموو لایەنەكانی ناو کۆمەڵگای کوردستان ڕێککەوتن لەسەر وەستانەوە دژی ئەم ستەم و ستەمکارییە و ئیرادەی خودای مەزن بوو کۆتایی بەم ستەمکارییە بهێنێت کە وڵات و گەلی وێران کرد، کۆمەڵگای کوردستان توانی ستەمکارەکانی لێ دەربکات و ناوچە کوردستانییەکان لە ماوەیەکی پێوانەییدا ئازاد کرا، بۆ ئەوەی کوردستانییەکان بتوانن شارەکانیان پاک بکەنەوە و حکومەت و دامودەزگاکانی بەڕێوەببەن. دەبێ ڕاستی بڵێین، نیعمەتێکی گەورە بوو كە بینیمان دەستدرێژی و ستەمکار لەم هەرێمەدا شکستیان هێنا و هەڵاتن.
ئەرکە ئەو قسەیەی پێغەمبەر (سەلامی خوای گەورەی لەسەر بێت) بێنینینە بیرمان کە دەفەرموێت: ئێمە ئەم شاخەمان خۆشدەوێت و ئەم شاخەش ئێمەی خۆشدەوێت، ئاماژەیە بۆ خۆشەویستی بۆ نیشتمان. ڕاپەڕین دەستکەوتی گەورەی هەیە، کە دەبێت بیپارێزین، ئەگینا لەدەستدانی وڵات خوانەخواستە خەمێکی ئێجگار گەورەیە. هەروەک دەبینین ئەوانەی کە وڵات و ماڵی خۆیان لەدەستداوە، چۆن بەدەست دوورە وڵاتییەوە دەناڵێنن.
تەوەری سێیەم: پەند و وانە
سی و سێ ساڵ بەسەر ڕاپەڕینی کوردستان تێپەڕیوە و یادەوەری و پەند و وانە و چیرۆکە قارەمانێتییەکان کە گەنجانی ڕاپەڕین نووسیویانە تا ئێستاش لە دڵی ئەو کەسانەدایە کە تێیدا ژیاون و بەشدارییان تێدا کردووە و دەگوازرێنەوە بۆ نەوەکان، نەوە لە دوای نەوە.
1- ڕزگاربوون لە ستەمکاری نیعمەتێکی گەورەیە، دەبێت قەدری ئەم نیعمەتە گەورەیە بزانین.
2- پاراستنی دەستکەوتەکان و قەدرزانینی ئەم نیعمەتە گەورەیە. چونکە لەدەستدانی نیشتمان کارەساتێکی گەورەیە کە تەنها ئەو کەسانە هەستی پێدەکەن کە نیشتیمانیان لەدەستداوە. لە شارەکەی خۆماندا دەبینین چۆن کەسانێک هەن لەسەر وێرانەکانی شارەکانیان دەگرین، بەڵام دوای ئەوەی کە کار لە کار ترازاوە.
3- ڕۆحی برایەتی و خۆشەویستی، وەک بە درێژایی مێژوو بینیومانە، هەرچەندە دڵمان یەکگرتوو بێت، بەسەر دوژمناندا سەردەکەوین، هەرچەند دوور بین و لە یەکتر دوور بین، دوژمنان بەسەرماندا زاڵدەبن، و ئەمەش ڕاستییەکە کە دەبێت لە سەری بوەستین.