هه‌ینی, تشرینی دووه‌م 29, 2024

لە دۆخە سەختە ئابوورییەكان داشكاندنی كرێی خوێندن یاریدەدەری هاووڵاتیان بوو

یەکێک لەو بوارانەی حکوومەتی هەرێمی کوردستان هەمیشە پشتیوانی لێکردووە، خوێندنی باڵایە. لە چوار ساڵی ڕابردووشدا لە سەرجەم وەزارەت و فەرمانگە و دەستەكان دیدگە و هێڵی گشتیید دانران كە سەرجەمیان بوونە كارنامەیەكی یەكانگیر.

لە وەزارەتی خوێندنی باڵا و توێژینەوەی زانستی، پلاتفۆرمێک بەناوی (دیدگە و پلان و هێڵە گشتییەکانی کارنامەی وه‌زاره‌ت) داڕێژرا، به‌ئامانجی پەرەپێدانی کەرتی خوێندنی باڵا لە هەرێمی کوردستان. ئەم دیدگایەش دەكرێت لەم خاڵانەی خوارەوە كورت بكرێنەوە:

یەکەم: بواری دارایی
ـ داهات: بە هۆی دەركردن و هەمواركردنی ڕێنمایی، وەزارەت لە 4 ساڵەی ڕابردوودا توانی بڕێکی زۆر داهات کۆ بكاتەوە كە بەشێکی گەڕێنرایەوە خەزێنەی حکوومەت و بەشێکی دیکەشی بۆ زانکۆکان و دیوانی وەزارەت بۆ بوژانەوەی ژێرخانی زانکۆکان و چارەکردنی بەشێک لە گرفتەکان تەرخان كرا.
ـ کەمکردنەوەی کرێی خوێندن: بە لەبەرچاوگرتنی دۆخی دارایی هاووڵاتیان لە هەرێمی کوردستان و بە مەبەستی ڕه‌خساندنی ده‌رفه‌تی زیاتر بۆ قوتابی و خوێندكارانیش کرێی ساڵانەی خوێندن بەڕێژەی (٤٥%) بۆ سەرجەم خوێندکارانی دبلۆم، به‌كالۆریۆس، ماسته‌ر و دكتۆرا (پارالێڵ و ئێواران) لە هەموو زانکۆ حکوومەتییەکان كەم كرایەوە و بڕیاری لیخۆشبوون لە کرێی خوێندنی بەڕێژەی (١٠٠%)ی بۆ قوتابی و خوێندکارانی زانکۆ و پەیمانگە حکوومی و تایبەتەکانی سەر بەڕێوەبەرایەتییەکانی چاکسازیی کۆمەڵایەتیی سەر بە وەزارەتی کار و کاروباری کۆمەڵایەتی درا و هەروەها تەواوی کرێی خوێندنی ساڵانە بەڕێژەی (١٠٠%)ی نابینا و فەرمانبەر و مامۆستایانی میلاكی هەمیشەیی ھەمیشەیی زانکۆ و پەیمانگە حکوومەتییەکانی سنوری پارێزگای کەرکوک و خاوەن پێداویستییەكان خوێندنی ماستەر لە زانکۆ حکومەتییەکانی هەرێمی کوردستان بۆ ساڵی خوێندنی (٢٠٢٣-٢٠٢٤) بەخشران.
هەروەها پاڵپشت بە داواکاری وەزارەتی خوێندنی باڵا و توێژینەوەی زانستی، ئەنجومەنی وەزیران لە ماوەی دوو ساڵی ڕابردوو و بۆ هەر ساڵێک ڕەزامەندی خەرجکردنی (٧،٢٥٠،٠٠٠،٠٠٠) دیناری دا و هاوکات بۆ ساڵی خوێندنی داهاتوش سەرۆکایەتیی ئەنجومەنی وەزیران ڕەزامەندی نیشانداوە بۆ خەرجکردنی هەمان بڕە پارە.

دوەم: بواری کارگێڕی
ـ بەسەرکردنەوە و گۆڕانکاریی پۆستەکان: وەك ڕەخساندنی دەرفەتی یەکسان بۆ ئەکادیمییان و شارەزایان و پسپۆڕان بۆ پەرەپێدان بەئاستی ماریفەت و زانستیی زانکۆکان لە ڕێگەی گۆڕانی پۆستەكان، گۆڕان لە (13) سەرۆکی زانکۆ و (23) یاریدەدەری سەرۆکی زانکۆ و (90) ڕاگری کۆلێژەکان و بەڕێوەبەری سێنتەرە جیاوازەکان کراوە.
ـ بەئەلیکترۆنیکردن: (یەکسانکردنی بڕوانامەکان، زانکۆلاین، بەدواداچوونی بەڵگەنامەکان، سەرچاوە مرۆییەکان، سێنتەرەکانی زمان، خوێندنی تایبەت، دارایی، نێردراوان و زانیاری خوێندکاران)ی وەزارەتی خوێندنی باڵا بەئەلکترۆنی کراوە بە مەبەستی ئاسانکاری و کەمکردنەوەی ڕۆتین.
ـ دامه‌زراندنی یه‌كه‌مه‌كان: دوای ساڵانێك له‌ چاوه‌ڕوانی بە هاوکاری سەرۆکایەتیی ئەنجومەنی وەزیران و ئەندامانی ئەنجوومەن، توانرا یەکەم تا سێیەمەكانی ساڵی خوێندنی (٢٠١٥-٢٠١٦) كە 1300 كەس و یەكەم تا سێیەمەكانی ساڵی خوێندنی (٢٠١٦-٢٠١٧) كە 1542 كەس بوون، دابمەزرێنین و ناوی (224) هەڵگری بڕوانامەی باڵا و (2،075) سێ یەكەم و (2،626) دەرچووی بەشی پزیشكیی دانیشتوی پارێزگاکانی دەرەوەی هەرێمی کوردستان، لەسەر داوای حکوومەتی عێراقی، ڕەوانەی وەزارەتی خوێندنی باڵا و توێژینەوەی زانستی عێراق کراون بۆ دامەزراندن.

سێیەم: وەرگرتنی قوتابیان
كارئاسانی بۆ وه‌رگرتنی زۆرترین ڕێژه‌ی ده‌رچوانی پۆلی دوانزه‌ له‌ زانكۆ و په‌یمانگه حکوومەتییە‌كانی هه‌رێمی كوردستان كرا و بە ڕێژەی (١٠٠%) دەرچوانی پۆلی دوانزەی ئامادەیی لە زانکۆ و پەیمانگەکان وەرگیران كە بە پێی ساڵەكان بەم شێوەیە بوون:
ـ خوێندنی ٢٠١٩-٢٠٢٠: ٤١٨٣٣ پێشكەشكار كە 100% وەرگیران.
ـ خوێندنی ٢٠٢٠-٢٠٢١: ٥٤٣٩٦ پێشكەشكار كە 100% وەرگیران.
ـ خوێندنی ٢٠٢١-٢٠٢٢: ٥٢٥٣٢ پێشكەشكار كە 100% وەرگیران.
ـ خوێندنی ٢٠٢٢-٢٠٢٣: ٤٤٤٠٨پێشكەشكار كە 100% وەرگیران.

هەروەها وەزارەت، ساڵانە کارئاسانی كردووە بۆ وەرگرتنی خوێندکاران و قوتابیانی کەرکوک و ناوچە دابڕێندراوەکانی دەرەوەی ئیدارەی هەرێمی کوردستان (کەرکوک، شەنگال، زومار، خانەقی و دەوروبەری)، بە تایبەت ئەو خوێندکارانەی لە خوێندنگە کوردییەکان دەخوێنن، كە لە ماوەی 4 ساڵی ڕابردودا بەم شێوەیە بووە:
ـ خوێندنی ٢٠١٩-٢٠٢٠: ٥٣٣ پێشكەشكار وەرگیران.
ـ خوێندنی ٢٠٢٠-٢٠٢١: ١١٥٢ پێشكەشكار وەرگیران.
ـ خوێندنی ٢٠٢١-٢٠٢٢: ١١٦٠ پێشكەشكار وەرگیران.
ـ خوێندنی ٢٠٢٢-٢٠٢٣: ٨٧٠ پێشكەشكار وەرگیران.

پڕۆسەی وەرگرتن لە زانکۆ و پەیمانگە تایبەتەکان لە ماوەی 4 ساڵی ڕابردوو بەم شێوەیەی خوارەوە بووە:
ـ خوێندنی ٢٠١٩-٢٠٢٠: 20،749 پێشكەشكار هەبوون كە 11،648 وەرگیران.
ـ خوێندنی ٢٠٢٠-٢٠٢١: 22،423 پێشكەشكار هەبوون كە 11،753 وەرگیران.
ـ خوێندنی ٢٠٢١-٢٠٢٢: 16808،180 پێشكەشكار هەبوون كە 12،638 وەرگیران.
ـ خوێندنی ٢٠٢٢-٢٠٢٣: 20،659 پێشكەشكار هەبوون كە 11،095 وەرگیران.