دووشەممە, تشرینی دووه‌م 25, 2024

دامەزراوەیه‌كی بەناوبانگی ئەمەریکا: ژیانی خەڵکی كوردستان لە وڵاتانی ناوچەکە باشترە

دامه‌زراوه‌یه‌كی به‌ناوبانگی ئه‌مریكی، ئه‌مڕۆ ئه‌نجامی ڕاپرسییه‌كی بڵاو كرده‌وه‌ و رایگه‌یاند ژیان و دۆخی خه‌ڵكی هه‌رێمی كوردستان له‌ ژیانی ناوچه‌كانی دیكه‌ی عێراق و ناوچه‌كه‌ش باشتره‌.

دامەزراوەی گالوپ کە دامەزراوەیەکی بەناوبانگی ئەمریکییە بۆ شرۆڤە و ڕاپرسی و بنکەکەی لە واشنتنە، ئەمڕۆ ڕاپرسییەکی لە بارەی ژیان و دۆخی خەڵکی هەرێمی کوردستان کوردستان لە دوای ڕزگارکردنی عێراق لە ڕژێمی سەددام حوسێن لە 2003 و بەراوردی ژیانی خەڵک  و دۆخی گشتیی هەرێمی کوردستان لەگەڵ ناوچەکانی دیکەی عێراق و تەنانەت ناوچەکەش دەکات.

لە ڕاپرسییەکەدا دۆخی ژیانی دانیشتووانی هەرێمی کوردستان لە هەموو بوارەکاندا لە دانیشتووانی ناوچەکانی دیکەی عێراق زۆر باشترە . تەنانەت لە هەندێک بواردا لە زۆر وڵاتانی دیکەی ناوچەکەش وەک تورکیا و لوبنان و ئیسرائیلیش باشترە، بۆ نموونە لە ڕووی بەیەکەوەژیانی پێکهاتە ئایینی نەتەوەییەکان.

به‌پێی دامه‌زراوه‌كه‌، ڕزگارکردنی عێراق لە ساڵی 2003 لەبری وێرانکاری ئابووری، لەشکرکێشییەکەی ئەمریکا بووە هۆی بەرەوپێشبردنی ڕەوشی ئابووری لە هەرێمی کوردستان لەبری ناسەقامگیری، پارتە سیاسییە ناکۆکەکانی کۆکردەوە، وە بە پێچەوانەی بەشەکانی تری عێراق، لەشکرکێشییەکەی ئەمریکا بۆ سەر عێراق نیازپاکی بۆ ئەمریکا دروست کرد کە تا ئەمڕۆش ئامادەیە.

لە دوای جەنگی کەنداوەوە، کارەکانی ئەمریکا لە هەرێمی کوردستان سەرچاوەی ناسەقامگیریی دەرەکی سنووردار کردووە، ئەمەش بووەتە هۆی ئەوەی سەربەخۆیی کوردستانی عێراق بەرەوپێش ببات و یارمەتیدەر بێت بۆ بۆ ئەو سەلامەتی و خۆشگوزەرانییە ڕێژەییەی کە ئەمڕۆ هەیەتی.

ئه‌و دامه‌زراوه‌یه‌، ئاماژه‌ی به‌وه‌ كردووه‌، هه‌ستكردن به‌ سه‌لامه‌تیی دانیشتوانی هه‌رێمی كوردستان له‌  ساڵی 2022، نزیکەی 9 لە هەر 10 کەسی پێگەیشتوو لە هەرێمی کوردستان کە دەکاتە نزیکەی (88%) ڕایانگەیاندووە، هەست بە سەلامەتی دەکەن کە شەوانە بە تەنیا بە پێ دەڕۆن، ئەمەش هاوشێوەی وڵاتانی کەنداوە کە تاوانیان کەمە و زۆر زیاترە لە 72% لە باقی عێراق.

بەو پێیەی بەشێکی زۆری باقی عێراق یان بەرەنگاری ئەمریکا بووەوە یان بە تەواوی داڕما بۆ ململانێی مەدەنی تائیفی، ئاشتی و سەقامگیری ڕێژەیی هەرێمی کوردستان خەڵکی ئاوارە ناوخۆیی و کەمینە لاوازەکانی ناوچەکانی دیکەی وڵاتەکەی بۆ خۆی ڕاکێشا — بە تایبەتی، پێکهاتە مەسیحییە کۆنەکانی عێراق، کە زۆربەیان ئاشووری نەتەوەین.  سەردەمانێک پێش جەنگ بە ملیۆنێک و 500 هەزار مەسیحی دەخەمڵێنرا، ئەمڕۆش کەمتر لە 200 هەزار مەسیحی عێراقی لە وڵاتەکەدا ماونەتەوە، بە نزیکەیی نیوەی وا بیردەکرێتەوە کە ئێستا لە هەرێمی کوردستان دەژین.

هەروەها 84% دانیشتووانی ئەو ناوچانەی کە حکوومەتی هەرێمی کوردستان بەڕێوەی دەبەن دەڵێن شارەکەیان یان ناوچەکەیان شوێنێکی باشە بۆ کەمینە نەتەوەیی یان ڕەگەزییەکان.

ئەم ئامارە بەشێوەیەکی بەرچاو زیاترە لە باقی عێراق (59%) و زیاترە لە هەموو شوێنێکی دیکەی گالۆپ ئەم پرسیارەی لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست کردبێت، بە جیاوازییەکی بەرچاو.