تەعریب، تەفریس، تەتریک، تەشەیع!

ئەسعەد عەدۆ
بۆ پەنجا ساڵ دەچێت سەگڵاوی خۆم لە مەیدانی کەلەپووری باواندا تاو دەدەم، لەروانگە خوێندنەوەم بۆ سەربردە و لاوکەکانی کوردەواری ئەو دەسەڵاتانەی داگیرکارانی کوردستان لە فارس، عەرەب، تورک بە هەموو شێوەیەک هەولیانداوە تۆپۆگرافی جوگرافیا، شیرازەی کۆمەڵگا، زمانوکەلەپوور، تا دەگاتە ئاڵوگۆڕی نێوی گوند، چیا، رووبارەکانمان بگۆڕن !
ئێستاش لەوکاتەی لاپەڕەکانی مێژووی چەرمەسەری میللەتەکەمان ئاوەژوو دەکەینەوە قەتماغەی ئەو برینە زێدە دژوارانە دەکولێنەوە کە قوڵاییان بەقەد کۆنی مێژووەکەمانە!
جاری وابوە ناوچەیەکی گەورەوگرانی کورد راگوێزی هێندێ ناوچەکراوە کە بە هەزاران فەرسەخ لەزێدی خۆیان دوورترە ! تێیاندایە تا هەنووکەش بەکوێرایی دەسەڵات زمان و کلتووری خۆیان پاراستوە، بۆ خودی خۆمان ئەگەر هەلە نەبم لە ساڵی 1919 بەبیانووی لەوەڕگایەکەم کاروانی(بەدووی عەرەب) هاتونەتە دەوروبەری کەرکوکی دڵ!
کاتێ پەڕاوە زەردهەڵگەڕاوەکانی سەرژمێری کاوڵە عێراق هەڵدەدەینەوە شارۆچکەی ( بدرە وجسسان) دوو شاری تەژی کورد بوون، ئەو قەزای( الحی) لەنێوان (کووت – ناصریە)بۆ خودی خۆم لەنێو کۆڵانەکانیدا ئاخاوتنی کوردەکانی فەیلیم ژنەفتوە کاتێ ئافرەتێکیان دەیگووت : (بێ بێ دەردگەت وەگیانم گوردەگەی شیمال )
ئەوەتە ئێستاش (گوڵالە، شارەبان ) باسی ( مەندەلی) هەر ناکەم بۆ هەوێنیش کوردەبۆرەی تێدا نەماوە ! گووتمان دوێنێ دەسەڵاتمان نەبوو بەعس بە مەزاجی خۆی تەڕاتێنی بە کوردستاندا دەکرد : کەرکوکی دەکردە ( التأمیم) و ( سەرگەڕانی) دەکردە( القدس) تا گەیشتە ئەو ئاستە لەرێگای هێندێ بەناو رۆشنبیرانی کورد زمانەکەشمان بگۆڕن بەبیانووی ئەوە هەموو وشە فارسیەکانی نێو زمانی کوردی بە نموونە ( سەر، بکرێت بە الرأس)ئیتر بەمشێوەیە !
بەڵام سوپاس بۆ خودا بۆ (30) ساڵ دەچێ شتێک لە هێزو پارەمان لەژێر دەستدایە، لەسیاسەتی عمومی عێراقیشدا گوایە ژمارەین ! چونکە هاوپەیمانی دەسەڵاتدارانی شیعەی بەغدا بوین !
لەروانگەی دەستوور بڕیار بوو هەموو بڕیارە ناماقوڵەکانی رژێمی پێشوو هەڵوەشێندرێتەوە، ئەویشیان نەکرد ! راستە جاران بەدەست تەعریب دەمانناڵاند کەچی ئێستا کوردستان لە ( شنگالەوە) تا( گوڵالە) لەژێر تەوژمی ( التشیع)دا، دەناڵێنێ ! بیانووی دەوروبەری شنگال بۆ ئەوە دەگەڕێنەوە کە گوایە (1400) ساڵ بەر لە ئێستا ( یەزیدی ئەمەوی) لەو ناوچەیەدا ناماقوڵی کردوە !
راگواستنی گوندەکانی ( خانەقین) و دابەشکردنی زەویوزاریان بەسەر شیعە مەزهەب بۆ دابینکردنی پشبێنی ئارامیە بۆ ئێران، ئەگەر بارودۆخ ئاوا بڕوات بەمنزیکانە مەرقەدێک لە (هەورازە نەوتە) دروست دەکرێ !
بۆیە لێرەوە قسەیەکی کۆنی خۆم دووبارە دەکەمەوە کاتێ گووتم : هەروەکو چۆن ماددەی ( 338،242) نێوان عەرەب و ئیسرائیل لە( 1967)وە، تادێ وورد دەکرێتەوە، ئەوە (140)ی، لەمەڕ خۆمانیش ئاوای لێهاتوە !
بەخۆزگەی ئەوەم نەوەی دادێ ئەو پەندە کوردییەی خۆمان لەسەر ئەو قۆناغەمان پراکتیک نەکەن کە دەڵێ : مازیچنی کوون لە پاشۆڵێ) !