سەجا شێرزاد – دهۆک
ساڵ بۆ سالێ رەوشا سیاسی و ئابوری یا عیراقێ لاوازتر دبیت و عیراق ب وان رێژەیان دچیتە ژێرخانێن وان وەڵاتێن ھەژار و خۆدان سیاسەتەکا لاواز، و دڤێ چەندێ دا مللەتێ عیراقی باجێ ددەت،
پشتی ساڵا ٢٠٠٣ێ عیراق کەفتە دشەرەکێ سیاسی یێ مەزن دا و ئەڤێ چەندێ ژی کارتێکرن ل ھەمی سێکتەرێن ژیانا وان کر ژلایێ ئابوری گەشتیاری جڤاکی دەروونی پەروەردەیی و گەلەک سێکتەرێن دی، ھەتا رادەیەکێ دنێزیک ١٠ ساڵان دا رێژەیا ھەژاریێ ل وەڵاتێ عیراقێ گەلەک زێدەبوو و ل ساڵا ٢٠١٢ێ رێژا ھەژاریێ گەھشتە ٢٣%،
لێ ل ساڵا ٢٠١٢ێ مللەتێ عیراقی ئێدی ژبۆ جارەکادی ژیانێ راھات و دەست ب پرۆژیێن خۆ یێن تایبەت کرن ومووچەیێن ھەیڤانە وەرگرتن و رەوشا ئابووری ھەتا رادەیەکێ ئارام بوو، و دگەل دا رێژا ھەژاریێ ژی کێمبوو ھەتا ل ساڵا ٢٠١٣ێ بوویە ١٥%ێ، لێ دیارە پلانێن سیاسی یێن تێکدانا رەوشا عیراقێ ب گشتی دگەل ھەرێمێ ب دویماھیک نەھاتن،
ھەر ل ساڵا ٢٠١٣ێ رێکخراوا تیرورست یا داعش دەست ب لڤینێن خۆ ل عیراق و سنوورێن ھەرێمێ کرن ھەتا رەوشا گەلەک باژار و باژاروکێن عیراقێ و ھەرێمێ تێکدایی، و دیسان رەوشا ئابووری یا خەلکێ تێکچوو و بھایێن نەفتێ ب ئێک جاری کێم بوون و قەیرانەکا دارایی یا مەزن رویدا و ئەوێ قەیرانێ کارتێکرنەکا ھەرە مەزن ل رەوشا ھەرێمێ ژی کر، و ھەتا ٢٠١٨ێ ژی عیراق و ھەرێم پێکڤە ژشەرێ داعش و قەیرانا دارایی دناڵی،
و ل ساڵا ٢٠١٨ێ بابەتێ داعش ئێدی گەرم نەما مینا چوار ساڵین بەری بەلکو شەرەکێ مەزن دگەل دا ھاتبوو کرن ھەر ژلایێ پێشمەرگێن ھەرێما کوردستانێ و ھندەک ھێزێن ئێمناھی یین دی ل عیراقێ، ھەڤدەم ژمارەیەکا مەزن یا گرتیێن دەستێ داعش ژلایێ حکومەتا ھەرێما کوردستانێ ھاتنە قورتال کرن و پترییا ئاوارەیێن وان ناوچێن داعش داگیرکرین ل ھەرێما کوردستانێ تایبەت ل دەڤەرا بەھدینان پەنابەر وخۆجە بوون،
ژلەوما ژی جارەکادی رەوشا عیراقێ و ھەرێمێ ھندەکێ باشتربوو و جورە ئارامییەک کەفتە رەوشا ئابووری، و رێژا ھەژاریێ پشتی دوو ساڵان ئانکو ل ساڵا ٢٠٢٠ێ گەھشتە ١٩.٥%،
لێ پەتایا کورونایێ و رەوشا سیاسی یا نوکە عیراق تێدا دەربازدبیت، جارەکادی رێژا ھەژاریێ گەھاندە ٢٣%، و خەلکێ عیراقێ ژلایێ رێژا ھەژاریێ ڤە بۆ ١٢ ساڵێن بەری نوکە زڤرینەڤە. چونکە ل ساڵا ٢٠١٢ێ ژی ھەمان رێژەیا ھەژاریێ ل عیراقێ ھاتبوو تومارکرن. و ل ڤێرێ پسیار ئەوە، حکومەتا عیراقێ ژنوکە و وێڤە دێ شێت ڤێ رێژەیا ھەژاریێ کێم بکەتەڤە؟