ئیلیزا كووك.. شاعیری ئەڤین و چەوسانەوە و ئازادیی سیاسی

ئیلیزا كووک Eliza-Cook، یەكێكە لە شاعیرانی سەدەی نۆزدەی وڵاتی ئینگلتەرا، ئەو لە 24ی دیسەمبەری ساڵی 1818 لە شاری لەندەندا لەدایك بووەو لە 23ی سێبتێمبەری ساڵی 1889 لە ویمبلدۆندا كۆچی دوایی كردووە؛ لە تەمەنی پازدە ساڵانەوە خولیای نووسینی شیعر بووە، یەكەم كۆشیعری خۆی لە تەمەنی حەڤدە ساڵاندا بڵاو كردەوە.

ئەو شاعیرە هەمیشە تێكەڵ بە مەینەتی و كێشە و گیروگرفتی میللەتەكەی بووە، بە تایبەتیش چینی كرێكار، تەنانەت بە شاعیری ڕەنجدەر و كرێكاران ناوی دەركردووە، دواجار تێكەڵ بە بزووتنەوەی ئازادیی سیاسیی ئافرەتان بوو، زۆربەی شیعرەكانی لە گۆڤاری (میترۆپۆلیتان) و (نیو مونتلی) و (ویكلی دیسیاتش)ـدا بڵاو دەكردەوە؛ ساڵی 1938، ئیلزا كووك دووەم كۆشیعری خۆی بە ناوی (میلایا و شیعرەكانی دیكە) چاپ كرد، كە لە ئینگلتەرا و ئەمریكا دوو جار چاپ كرایەوە.
ئیلزا كووك لە بواری ڕۆژنامەگەرییشدا ڕۆڵی پێشەنگی هەبوو، تا دواتر بوو بە سەرنووسەری گۆڤارێك كە هەر بە ناوی خۆی دەردەچوو؛ لەم گۆڤارەدا وێڕای شیعرەكانی خۆی، شیعری چەندین شاعیری لایەنگری چینی كرێكار و چەوساوەی بڵاو دەكردەوە؛ دوا كۆبەرهەمیشی لە دەزگای بڵاوكردنەوە و چاپەمەنی لە لەندەنی پایتەختی بەریتانیا (فریدریك وارن ئەند كو FREDERICK WARNE AND CO ) چاپ كرد. بەناوبانگترین بەرهەمە شیعری ئیلیزا كووك، بە ناوی (لەگەڵ خۆتا بمبە) كە ستایلێكی ڕۆمانسیانەی تێكهەڵكێشی لەگەڵ جوانیی سروشت لە شێوەی تابلۆیەكی ڕەنگین بەرجەستە كرد:

لەگەڵ خۆتا بمبە، بۆ ئەو تەپۆڵكە لێژە
بمبە سەر ئەو كانیاوە، لە نزیك ئەو مێرگەسوورەی
كە بە گوڵە مێلاقە و گوڵەستێرە دەورە دراوە
لەوێ، دارسنەوبەرەكان بە شنەبای بەیانیان
كەوتوونەتە سەما

لەگەڵ خۆتا بمبە، بۆ سەر دەریاكە
كەفی زیوین مرواریئاسا
لەگەڵ شەپۆلەكاندا..
ئاوێتەی هەناسەی من و تۆ دەبن
تۆ نازانیت، چ سیحرێكە ئەو ڕووبەرە
هەر ئەوەش نا، كە دوور دەڕوانم
كێڵگەكانی گەنم زەرد دەچنەوە
گمەی كۆتر، لەناو هێلانەكەیان
ئاوازی ئەڤینی من و تۆ دەخوێنن
لەو لاشەوە گوێم لە دەنگی چۆلەکانە
تۆش ئارام بە، نەکا بتۆرێن و،
لە شەقەی باڵ بدەن و،
هێلانەیان جێ بهێڵن