منداڵەكەت لە ماچ بێبە‌ش مە‌كە
شاخەوان عەلی حەمەد مامۆكی*
ماچكردن باڵانسی هەست و سۆز و خۆشەویستی نێوان مرۆڤەكان پتەو و تۆكمە دەكات، وەك چۆن هۆكارێكە بۆ دروستبوونی متمانە و دڵنیایی.
هەندێ دایباب لە جیاتی هانابردن و گوزارشتكردنیان بۆ دەربڕین و پیادەكردنی ئەو هەستە گرنگ و بایەخدارەی داهاتووی ئەو منداڵەی لەسەر بینا دەكرێ، بێ گوێدان بە گەورەیی ماچكردن، ئەو هەستە فەرامۆش دەكەن و خۆیانی لێ بەدوور دەگرن، تەنانەت هەندێجار پاساو بۆ ئەو دەربڕینەیش دەهێننەوەو دەڵێن: منداڵ كە ئەوەندە بە دەوریدا چووی، زۆرت ناز هەڵگرت و هەر ماچت كرد، ئەوە دوو ڕۆژی تر كە گەورە بوو لەدەست دەردەچێ؛ لەكاتێكدا ئەوە بیركردنەوەیەكی سەقەت و پەسندكراو نییە چونكە بەپشتگوێخستنی ئەو كارە، لەداهاتوودا كاریگەریە خراپەكانی دەردەكەوێ.
پێغەمبەری خوا ڕۆژانە مناڵەكانی خۆی ماچ كردووەو پەنای بردۆتە بەر چوار جۆری ماچكردن كە هەریەكەیان ڕۆڵێكی كارا و كاریگەر دەگێڕن لە بەهێزبوون و توندوتۆڵی پەیوەندەیەكان نەخاسمە ئەو چوارچێوەی خێزانی تێدا كۆ بۆتەوە، ئەویش بریتی بووە لە ماچكردنی ئەو چوار شوێنە: سەر؛ نێوچەوان؛ كوڵمە و
گوپ؛ دەست). هەڵبەتە ئەگەر یەكێك هەست و سۆزی بەرامبەر بە منداڵەكەی نەجووڵێ، ئاخۆ چ سوودێكی بۆ كۆمەڵگا و دەوروبەری خۆی دەبێت و چی لێ چاوەڕوان دەكرێ؟
ئەگەر یەكێك ئاشتەوایی سیستەمی خێزان بەرقەرار نەكات، چۆن دەتوانێ ببێتە كەسێكی خزمەتگوزار؟
لێرەدا چی تێدایە ئەگەر منداڵەكەت لە قوتابخانە هاتەوە پێش ئەوەی خۆی بگۆڕێ بانگی لای خۆتی بكەیت و ماچی بكەیت؟
چی تێدایە وەك باوكێكی بەئەمەك و دڵسۆزو بەوەفا كاتێك لەسەر كارەكەت دەگەڕێیتەوە دوای سڵاوكردن بەبێ گوێدانە تەمەن، یەكە یەكە ماچیان بكەی؟
لەڕووی دەروونییەوە ماچكردن ڕۆحی شەڕانگێزی لای منداڵ كەم دەكاتەوە و پەیوەندییە سۆزدارییەكانی ئەندامانی خێزان زیاد دەكات كە هەست بەخۆشنوودی و دڵارامی و پارێزراوی بكەن و ورە و وزەی زیاتریان پێ دەدات بۆ ئەوەی پتر چوست و چالاك بن و هەست
بەبوونی خۆیان بكەن. زانستی سەردەمیش پێمان دەڵێ: كاتێك دایك یاخود باوك منداڵەكەی ماچ دەكات ئەوە ماددەیەكی كیمیایی لە مێشكی ئەو منداڵەی بڵاو دەكاتەوە و دەبێتە هۆكارێك بۆدروست بوونی هۆڕمۆنی ئۆكسیتۆسین كە سەرچاوەی سەرەكی هەستەكانە بۆ دروست بوونی پەیوەندی میهرو سۆزو خۆشەویستی نێوانیان. وەلێ خۆت لەو كەسانە بەدوور بگرە كە نایانەوێ ماچ بكرێن، چونكە
بە زۆر ماچكردن ئەو هەستە سۆزداریە لەبەر یەك هەڵدەوەشێنێتەوە لەجیاتی ڕسكاندنی خۆشەویستی، پەل دەهاوێ بۆ تێكشكاندنی ئەو پەیوەندیە.
پێویستە بە ماچكردنی ڕۆژانەی منداڵەكانمان ئەوەیان نیشان بدەین كە ئەوانمان خۆش دەوێ، بۆیە بایەخیان پێ دەدەین و حەز بە خۆشی و بەختەوەرییان دەكەین و تا هەین ئەوە ئێمەین پشت
و پەناتان، دەمانەوێ ژیانتان بپارێزین، ژیانتان لەلا جوان بكەین.
*سەرپەرشتیاری پەروەردەیی هاوڕێی ڕەخنەگر
ئارام كۆشكی -شارسلۆێچماكنەی تەقتەق