هۆنیار عەبدوڵڵا – هه‌ولێر
نزای نیشتیمانی یان هەندێکجار بە “کۆبوونەوەی نزای نیشتیمانی” ناودەبرێت، بۆنەیەکی ساڵانەی دانسقەیە کە سەرکردە سیاسییەکان، دیپلۆماتکاران، کەسایەتییە ئایینییەکان و سەرکردەکانی کۆمەڵگەی مەدەنی لە سەرانسەری جیهان کۆدەکاتەوە. هەرچەندە بە شێوەیەکی نەریتی لە ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا دەستی پێکردووە و بەهێزترین نموونەی لەوێیە، بەڵام چەمکەکە سنوورەکانی بڕیوە و لە چەندین وڵاتی دیکەی جیهانیشدا بە شێوازی هاوشێوە یان گونجاو لەگەڵ دۆخی خۆیان بەڕێوەدەچێت.
ڕیشە مێژووییەکان و چەمکی سەرەکی
ئەم نەریتە لە ساڵی ١٩٥٣ لە واشنتن دی سی، لە سەردەمی سەرۆکایەتی دوایت ئایزنهاوەر دەستی پێکرد. لە بنەڕەتدا وەک هەوڵێک بۆ کۆکردنەوەی سەرکردەکان لە کەشێکی دوور لە ململانێی سیاسی و لەسەر بنەمای بەها هاوبەشەکانی باوەڕ و نزاکردن هاتە کایەوە. بە شێوەیەکی نەریتی، لە ئەمریکا لەلایەن ئەندامانی کۆنگرێسەوە میوانداری دەکرێت و لەلایەن ڕێکخراوێکی مەسیحی تایبەت بە ناوی “دامەزراوەی هاوبەندی” (The Fellowship Foundation) ڕێکدەخرێت. بەشداری سەرۆکی ئەمریکا و پێشکەشکردنی وتار لەلایەن ئەوەوە، بووەتە بەشێکی دانەبڕاو لە نەریتی بۆنەکە لە واشنتن.
ئامانج و گرنگی
ئامانجی سەرەکی لەم جۆرە کۆبوونەوانە بریتییە لە:
پەرەپێدانی یەکڕیزی و یەکگرتوویی: هەوڵدان بۆ تێپەڕاندنی جیاوازییە سیاسی، ئایینی و کۆمەڵایەتییەکان لە ڕێگەی جەختکردنەوە لەسەر بەها مرۆیی و ڕۆحانییە هاوبەشەکان.
دروستکردنی سەکۆیەک بۆ دیالۆگ: دابینکردنی دەرفەتێک بۆ گفتوگۆ و لێکتێگەیشتن لە نێوان سەرکردەکاندا لە کەشێکی نافەرمی و دۆستانەدا.
ڕێزگرتن لە باوەڕ و ئازادیی ئایینی: جەختکردنەوە لەسەر گرنگی باوەڕ لە ژیانی تاک و کۆمەڵگەدا و هاندانی ڕێزگرتن لە فرەچەشنی ئایینی.
نزاکردن بۆ وڵات و جیهان: کۆبوونەوە بۆ نزاکردن بۆ ئاشتی، خۆشگوزەرانی و چارەسەرکردنی کێشە و قەیرانەکان.
پێکهاتە و چالاکییەکان
بۆنەکە بە شێوەیەکی گشتی نوێژ و نزاکردن، پێشکەشکردنی وتار لەلایەن کەسایەتییە دیارەکانەوە (زۆرجار سەرۆکی وڵات و میوانە پایەبەرزەکان)، و دەرفەتی پەیوەندی دروستکردن و گفتوگۆ لەخۆدەگرێت. زۆرجار تەنها بە بۆنەیەکی سەرەکی کۆتایی نایەت، بەڵکوو چەندین کۆبوونەوە، سیمینار و چالاکی لاوەکی دیکە لە ڕۆژانی پێش و دوای بۆنە سەرەکییەکە بەڕێوەدەچن کە دەرفەتی زیاتر بۆ دیالۆگ و کاری هاوبەش دەڕەخسێنن.
ڕۆڵی دیپلۆماسی
جگە لە لایەنە ڕۆحانی و کۆمەڵایەتییەکەی، نانی بەیانیی نزای نیشتیمانی زۆرجار وەک کەناڵێکی گرنگی “دیپلۆماسیی هێمن” یان “دیپلۆماسیی پشت پەردە” بەکاردەهێنرێت. کەشە نافەرمییەکەی ڕێگە خۆش دەکات بۆ دروستکردنی پەیوەندی کەسی و گفتوگۆی ڕاستەوخۆ لە نێوان ئەو سەرکردانەی کە لەوانەیە لە سەکۆ فەرمییەکاندا دەرفەتی وەهایان بۆ نەڕەخسێت.
چەمکێکی جیهانی
هەرچەندە مۆدێلی ئەمریکی ناسراوترینە، بەڵام گیانی ئەم بۆنەیە – واتە کۆکردنەوەی خەڵک لەسەر بنەمای باوەڕ بۆ یەکڕیزی و دیالۆگ – لە زۆر وڵاتی دیکەی جیهان وەرگیراوە. ئەم وڵاتانە بۆنەی هاوشێوە بە ناوی جیاواز و بەپێی دابونەریت و پێکهاتەی کۆمەڵایەتی و ئایینی خۆیان ڕێکدەخەن، بەڵام هەمان ئامانجی بنەڕەتی پێکەوەژیان و لێکتێگەیشتنیان هەیە.
لە کۆتاییدا، نانی بەیانیی نزای نیشتمانی و بۆنە هاوشێوەکانی لە جیهاندا، وەک بیرهێنانەوەیەک وان کە سەرەڕای هەموو جیاوازییەکان، مرۆڤایەتی دەتوانێت لەسەر بنەماکانی باوەڕ، هیوا و کاری هاوبەش بۆ داهاتوویەکی باشتر کۆببێتەوە.